Pars Today

Ислам революциясы жетекшісі хиджра-шамси күнтізбесінің биылғы 1401 жылын «Өнідіріс: білімге негізделген және жұмыспен қамтушы» жыл деп атады. Бұл жинақтың жалғасында Малайзиядағы білімге негізделген экономиканың ұстанымы талқыланады.

Малайзия – білімге негізделген экономика саласындағы алдыңғы қатарлы ислам елдерінің бірі. 1970 жылға дейін Малайзия кедей ел ретінде белгілі болды, ел халқының 49% -дан астамы абсолютті кедейлікте болды. Елдің сол онжылдықтағы негізгі табысы қалайы мен мұнай сияқты шикізатты және пальма майы сияқты ауылшаруашылық өнімдерін сату арқылы қамтамасыз етілді және өнеркәсіп өндірісінің үлесі шамамен 13% болды. Малайзияның Vision 2020 деп аталатын даму бағдарламасының басы 1991 жылы болды, оған сәйкес ел ауыл шаруашылығы экономикасынан білім экономикасына айналуы керек еді.

Малайзияның бүгінгі дамуының сәулетшісі және негізін қалаушы Махатхир Мұхамад 16 жыл бұрын Исфахан ғылым және зерттеу қалашығында былай деді: «Әлем ақпарат ғасырына аяқ басты. Бұл өнеркәсіптік революциядан кейінгі ең жылдам экономикалық трансформация. Біз өнеркәсіптік революция мүмкіндігін жіберіп алдық және дамуымызда секіріс үшін үлкен шығын төлеуге мәжбүр болдық. Бірақ бұл жолы білім мен ақпаратқа шексіз қол жеткізуге негізделген жаңа экономикалық революцияға қатыспаудың құны біз үшін өтелмейді. Бұл жолы мүмкіндікті жіберіп алсақ, мәңгілік артта қаламыз. Әзірге бизнеске білім мен сана керек екені баршаға түсінікті. Бірақ кейбіреулер бірдей мөлшердегі білімнің нығметінен басқаларға қарағанда көбірек пайда табады, ал білімге қабілеті жоғарылар одан көбірек пайда таба алады. Бұл көзқарас бизнесте көбірек пайдаға және соғыста жеңіске әкеледі».

Махатхир Мұхамад сондай-ақ былай деді: «Білімге негізделген жұмыстардың ауқымы бизнес ауқымымен бірдей болуы мүмкін. Бағдарламалық құрал өндірісінен бастап аппараттық құралдарды өндіруге және аппараттық қуат қолданбаларына дейін барлық осы деңгейлерде жұмыс орындары мен кәсіпорындардың үлкен ауқымын көруге болады, содан кейін арнайы  микрожобалар ұсынылады. Осы спектрге негізделген мыңдаған жұмыс орындарының кез келгенін дамушы елдің экономикасын ілгерілету үшін білімге негізделген бизнес ретінде таңдауға болады». 

Білімге негізделген экономика Малайзияның даму моделінің сипаттамаларының бірі болып табылады. Білімге негізделген экономиканың негізгі мақсаты – Малайзия үкіметі бағдарламасының негізгі бастамасы – кірістерге негізделген даму стратегиясын өнімділікке негізделген өсу стратегиясына өзгертуге ықпал ету. Өнімділікке қатысу, сондай-ақ инвестиция үшін жаңа және таза мүмкіндіктер жасау арқылы білімге негізделген экономика ұзақ мерзімді экономикалық өсу үшін қажетті мүмкіндіктерді жасауда бірегей болады. Жекешелендіру, әлеуметтік негіздері бар нәрсе ретінде, Малайзияның өсуінің басқа сипаттамаларының бірі болып табылады. Бұл ел жекешелендіру есебінен жыл сайын шамамен 24 миллиард доллар үнемдейді. Демек, жинақтау салықтарды көбейту немесе елдің дамуын бәсеңдету нәтижесінде емес, 1982 жылдан кейінгі кезеңде мемлекеттік қызметтің 120 түрін жекешелендіру нәтижесінде пайда болады.  

Малайзияның экономикалық даму жолындағы маңызды қадамдарының бірі білімге инвестиция салу болып табылады. Малайзия үкіметі ЖІӨ-нің шамамен бес пайызын білім беруге жұмсайды. 2018 жылы Малайзияның ғылыми-зерттеу және тәжірибелік-конструкторлық шығындары 12 миллиард долларға жетті, бұл өткен жылдармен салыстырғанда 4 миллиард долларға өсті. Бұл сома 2018 жылы елдің жалпы ішкі өнімінің шамамен 1,4 пайызын құрады. Малайзия өз зерттеулерінің басым бөлігін инженерия, энергетика, информатика, экология ғылымы, бизнесті басқару және есеп, экономика, эконометрика және қаржы салаларына бағыттады. Малайзияда ең жоғары дәйексөзге ие салалар: медицина, физика және астрономия, геология ғылымдары, психология және ветеринария. Шын мәнінде, бұл елде осы салаларда жарияланған ғылыми мақалалардың үлесі орташадан кемінде екі есе көп.

Малайзия білім саласындағы интернационалдандыруды күн тәртібіне қойды. Халықаралық студенттерді оқытуда 30 жылдан астам тәжірибесі бар Малайзия әлемдегі ең жақсы университеттер мен жоғары білім орталықтарының бірі болып табылады және халықаралық студенттерге жақсы білім беру мүмкіндіктерін беретін білім беру инфрақұрылымы жүйесімен жабдықталған. Малайзияда Америка, Англия, Австралия және Ирландия сияқты елдердегі шетелдік филиалдары жоғары беделге ие 100-ден астам мемлекеттік және жеке мекемелер мен оқу орталықтары бар. 2017 жылы бұл елдегі университеттер мен мемлекеттік жоғары оқу орындарында 400 мыңға жуық студент қыз және 272 мың ер студент оқуға түсті. Бұл елдің билігі Малайзияны әлемдегі жоғары білім алатын елге айналдыруды көздеп отыр. 135-ке жуық Азия, Еуропа, Африка және Таяу Шығыс елдерінен он мыңдаған халықаралық студенттер Малайзия университеттері мен жоғары білім орталықтарында білім алуда. Мұстафа Каримиан Икбал малайзиялықтардың бұл қадамы жақсы жоспарлау мен серпінмен ұштасып, ең бастысы, саябақтар мен қуатты мультимедиялық дәліздерді жобалауда халықаралық сарапшылардың тәжірибесін пайдаланғанын айтады.   

Малайзиядағы экономиканың білім базасының нәтижесі бүгінде Малайзия Оңтүстік-Шығыс Азиядағы дамып келе жатқан нарықтардың бірі болып табылады. Аймақтағы цифрлық экономикасы ең дамыған елдердің біріне ие бұл ел аймақта стартапты іске қосатын негізгі ел болып табылады. Бұл елдің жылдық экспорты 200 миллиард доллардан асады. 60-шы жылдардағы қалайы, бұрыш және пальма майының экспортына негізделген елден Малайзия тек электронды және өнеркәсіптік өнімдерді экспорттайтын елге айналды, бірақ қазір әлемдегі жартылай өткізгіштердің ең ірі экспорттаушылардың бірі болды. Ол Оңтүстік-Шығыс Азияның ICT хабы болып саналады. Малайзияның ең маңызды жетістіктерінің бірі ретінде Дүниежүзілік банк жақында Малайзияның өсу үрдісіне байланысты 2024 жылға қарай кірісі жоғары елдер тобына қосылатынын жариялады.