Pars Today

Уаһһабилер яһудилер сияқты Құдайдың физикалық болмысына сенеді. Олар Исламның барлық ағымдарын күпірлік деп айыптап, оларды өлтіруді парыз санайды және бұл сенімде олар үшін шиіт пен сүннит бірдей.

Ибн Таймияның әртүрлі пікірлері мен пәтуаларының бірі – пайғамбарлардың, илаһи әулиелердің және салих адамдардың қабірлеріне күмбездер мен қорғандар немесе басқа құрылыстар салуға тыйым салынғандығы. Оның пікірінше, мұндай ғимараттарды бұзу міндетті. Ибн Таймияның шәкірті Ибн Қайим былай дейді: «Қабірлердің үстіне салынған ғимаратты қирату уәжіп, оларды бұзуға және қиратуға құдірет болғаннан кейін оларды бір күн болса да сол күйінде ұстауға болмайды".  Мұндай пәтуалар діни, саяси,  өнер, әдеби немесе ұлттық қаһармандардың бейіттеріне ескерткіш орнату әр мәдениет пен ғұрыпта және әр ұлтта, әр руда бұл әдет-ғұрыпқа айналған, барлық халықтар бұл әрекетті үлкенге құрмет көрсету деп біледі. Мысалы: 1844-1851 жылдар аралығында  христиандар төбе баурайында «Сталиндік зират» тұрғызды, оның ішінде серуендер, мүсіндер, бақтар және протестанттық храмдар болды.

Үнділер Шах Джаханның әйелі бейітінің басына алып   Тәж-Махал  тұрғызды, ол бүгінде сәулет өнерінің туындысы ретінде белгілі.  «Қасиетті қабір шіркеуі» христиандар Иса Мәсіхтің (ғ.с.) қабірі деп есептейтін қабірдің үстіне салынған, ал басқалары оны Исаның (ғ.с.) айқышқа  шегеленіп, көкке көтерілген жері деп санайды. 2008  жылға дейін Мысырда шамамен 138 пирамида табылды, олардың көпшілігі ескі және орта патшалықтар кезінде салынған перғауындар мен олардың әйелдерінің қабірлері болды.

Қытайлықтар соғыс қимылдарын жойып, оларға бірлік пен тұтастық әкелген бірінші императорына ауданы 52 шаршы шақырым болатын кесене тұрғызып, императорын қорғау және көмектесу үшін көптеген тас сарбаздарды тағайындады. Бұл бейіт адам әлемінің ғажайыптарының бірі болып табылады  және, әрине, өнер әлемінде керемет туынды болып саналады.

Бүкіл әлемде әртүрлі халықтар өздерінің тарихи ескерткіштерін сақтап, әлемге таныту үшін көптеген шығындарды көтереді.  Негізінде өткен дәуірден қалған шығармалар сол халықтың діни, интеллектуалдық, мәдени болмысын құрайтын  мәдени мұраның бір бөлігі болса, бұл болмыс бүгінгі өмірі мен болашақ ұрпақтарының құрылысшысы болып табылады.

Ислам дінін ұстанған кейбір адамдардың өз өркениетінің туындыларын өз қолдарымен құртып жатқаны таңғаларлық емес пе?

Уаххабилердің имамдар мен діндар ақсақалдарының зиратын қирату себебі –  мұсылмандардың қабір басына барып, өз дінінің үлкендерінен қолдау сұрауы.  Олар үшін дұға жасап, құран оқып, мұқтаждықтарын осы қабір иелерінен сұрайды.  Уаххабилердің көзқарасы бойынша, өлілердің бұл дүниеде ықпалы жоқ және ешбір өтінішке жауап бере алмайды, олардан сұрау мағынасыз.  Олар өлілерге дұға, құран оқуды харам  санайды. Қабірлерді зиярат ету және қасиетті көру үшін дұға ету уахабшылар бойынша  харам, ал бұл амалды жасайтын адам, тіпті имамдарды зиярат ету мақсатында сапарға шыққан адам кәпір және оны өлтіру уәжіп.

Уаһһаби мүфтилерінің бірі Санани былай дейді:  «Мешхед – пұт, надандық  дәуірінде мүшріктердің пұттарына істегендері, олар әулиелерінің қабірлеріне  де солай істейді...» Сондай-ақ уаһһаби  пікірі бойынша: «Қабірлердің үстіне  құрылыс салу – бидғат,  қабір иесіне сәжде ету  шірк етудің жолы болып  табылады, сондықтан қабірді қиратуға бұйрық  беру мұсылмандардың қамқоршысы немесе оның орынбасарына байланысты. Бұл бидғатпен іс жүзінде бетпе-бет келіп, көпқұдайшылық жолын жабу үшін қабірлердің үстіне салынған ғимараттарды және оларды жермен тегістеу керек».

Уаххабиттердің тағы бір мүфтиі Насер ад-Дин Албани Сауд Арабиясының үкіметіне Пайғамбар мешітінің жасыл күмбезін бұзуды ұсынды. Осы күмбездің осы уақытқа дейін сақталғанына өкініш білдірді.  Уаһһабилер де сол сылтауларды айтып, сол пәтуаға сүйеніп, Ислам пайғамбарының (с.ғ.с.) туған жері, Пайғамбар (с.ғ.с.) мен хазірет Хадиджаның (ғ.с.) үйі, хазірет Әли (ғ.с.) мен хазірет Фатиманың үйі. (с.ғ.с.), имамдардың күмбезі мен сарайы және  Бақи зиратында жерленген дін жетекшілерінің қабірі  және исламның басқа да  көптеген тарихи көріністері жойылды.

Имамдар мен діндар ақсақалдардың қабірін зиярат етіп, оларға дұға бағыштап,  Құран оқып, оларға жабысу шынымен  шірк пе? Мұндай  әрекеттерге Ислам пайғамбары (с.ғ.с.) тыйым салды ма, әлде харам деп енгізілді ме?

Алла Тағала «Хаж» сүресінің 32-аятында илаһи рәсімдерді құрметтеуді әмір  етіп: «Міне осы. Кім Алланың белгілерін ұлықтаса; күдіксіз ол, жүректің тақуалығынан»,- деді.

«Рәсім» сөзі себептер мен белгілерді білдірсе, «Аллаһтың рәсімдері» Алланың дінінің белгілері болып табылатын нәрселерді білдіреді. Бұл белгілер Алланың дінінің ақиқатына жетуді қалайтын адамдарға  жол көрсетуші.  Құран Кәрімде илаһи рәсімдердің қатарында екі Сафа мен Мәруа  тауын, сондай-ақ Құрбан айт күні союға дайындалған түйелерді таныстырады.  Қалайша тау немесе түйе Алланың дінінің белгісі болуы мүмкін?  Ал  адам баласына тура жол көрсету үшін жіберілген рақым елшісінің қабірі немесе үйі немесе Алланың дінін сақтау үшін талай қиындықтарға төзе білген пәк перзенттерінің қабірі илаһи діннің  рәсімдерінен болмауы керек.  

Қасиетті Құран Кәрімде Пайғамбардың туыстары мен  достарына мейірімділік пен сүйіспеншілікпен қарау керектігін анық бұйырған; Алла Тағала «Шура»  сүресінің 23-аятында былай деп айтылды: «(Мұхаммад с.ғ.с.):  “Сендерден бұған жақындық махаббаттан басқа ешбір ақы тілемеймін” де. 

Мейірімділік тек жүректің махаббатына ие болу емес, ол мінез-құлқымыз бен іс-әрекетімізде де көрінуі керек. Бұл жүрекжарды сүйіспеншіліктің бір көрінісі – Пайғамбар мен пәк имамдар (ғ.с.) өсиетін орындау болса, тағы бір көрінісі – Пайғамбар мен оның туыстарының қабірлерін, сондай-ақ қабірлерді тұрғызу. Алланың Құрандағы ашық бұйрығын орындауды бидғат деп санап, осы бұйрықтарды орындаушыларды кәпір деуге қалай болады?

Құранда бұл іс-әрекеттердің дұрыстығына көптеген басқа да белгілер бар, олардың арасында Алла Тағаланың зікірлері бар үйлердің биіктігі мен биіктігін білдіретін «Нұр» сүресінің  «(Бұл нұр) Алланың жоғары бағаланып,  ішінде өз атының зікір етілуіне бұйырған үйлерде болады. Онда ертелі-кеш Оны дәріптейді» деген 36-шы аятына сілтеме жасауға болады.  Алланың пайғамбары (с.ғ.с.), хазірет Әли (ғ.с.), хазірет Хадижа және хазірет Фатима (ғ.с.) осындай адамдарға үлгі емес пе? Біз олардың үйлерін құрметтеуіміз керек емес пе?

Мақам Ибраһим – Қағбаның жанындағы тас, оған Ибраһим пайғамбардың (ғ.с.) ізі басылған. «Бақара»  сүресінің 125-аятында және «Әли-Имран»  сүресінің 97-аятында бұл жер Алланың белгілерінің бірі ретінде таныстырылып, мүміндердің сонда намаз оқулары бұйырылған.

Олай болса, Алланың соңғы  пайғамбарының таңертең және кешке құлшылық  жасап, Алламен сырласқан жері Алланың белгілерінің бірі емес пе? Және оны қадірлеу керек емес пе? Мүміндер осындай қасиетті жерде болуға ұмтылып, Құдайының алдында дұғада тұруы керек емес пе? Мұндай жерлер  жойылуға лайық па?

Басқа да уахаби  пікірлер  туралы алда  толығырақ айтатын боламыз. Біз Исламның сүйікті пайғамбары мен Ислам имамдарының дүниеден өткеннен кейін дүниеде  ықпалы жоқ және оларға жүгінуге болмайды және бұл көпқұдайшылдықтың үлгісі деп санайды ма, жоқ па, соны анықтауымыз керек. Осыған байланысты ислам дінінің пікірі басқаша?