Pars Today

Исламның пайғамбарлары мен имамдарының қабірлеріне ғимараттар мен храмдар салуды харам деп санап, қажыларды осы құрметті ескертуді кәпір және пұтқа табынушылар деп атауға себеп болған уаххабилердің сенімдерінің бірі тавасулді харам деп біледі. Уаххабиттердің пікірінше, дін басшыларына жүгініп, тілегін сұраған адам оны Алламен бір деңгейге қояды, сөйтіп екі құдайға сенеді.

Сауд Арабиясындағы уаххабилік сектаның негізін қалаушы Мұхаммед Бин Абд әл-Уаххаб былай деген: «Егер кімде-кім түні-түні Аллаға құлшылық етсе, Пайғамбардың немесе Алланың қамқоршысының қабірі басына барып, бірдеңе сұраса, расында, екі құдайды қабылдаған, жалғыз Алладан басқа тәңір жоқ екеніне куәлік етпеген». Нағыз мұсылман – илаһи әулиелерден пана сұрап қана қоймай, ондай адамдарды ақтап, кәпір санауы керек!» Ол былай деп жазады: «Тақуалар арқылы Аллаға жақындауды қалағандарды ұнатпай, оларды кәпір санамайынша, Исламды ешкім қабылдамайды». Мұхаммад бин Абд әл-Уаххаб бұл адамдардың қанын төгуді рұқсат деп санайды, одан да таңғаларлық, ол барлық ислам діндері бұл пікірде келіседі, ал дәлелдер басқа нәрсені айтады. Пәкістандық ханафи ғалымы доктор Мұхаммад Тахир әл-Қадри «Ақида таусал» кітабында былай деп жазады: «Тавасул – анық мәтіндермен және дұрыс әрі жиі хадистермен дәлелденген мәселе және мұсылмандардың көпшілігі оны көне заманнан бері қолданып келеді».

Сүнниттік ақсақалдардың арасында Ибн Маджа, Хейсами, Мотақи Хенди және басқалары жүгінудің рұқсат етілгеніне сенуден басқа ақталмайтын дәстүрлерді айтып, дұрыс деп санаған. Мысалы, Пайғамбардың сахабаларының бірі  Осман бин Ханифтен осы тақырыптағы рауаят келтірілген: «Пайғамбарға (с.ғ.с.) бір зағип адам келіп: «Уа, Алланың елшісі, Алладан маған денсаулық беруін сұра»,- деді. Ардақты Пайғамбар (с.ғ.с.) былай деп жауап берді: «Егер қаласаң, дұға етемін, қаласаң – сабыр ет, сабыр саған қайырлы». Адам: «Дұға етіңіз»,- деді. Пайғамбар оған: «Жақсылап вузу алып, екі рәкат намаз оқы, содан соң «уа, Алла, мен сенен рақым пайғамбары болған Пайғамбарың арқылы сұраймын және мұқтаждығымды өтеу үшін Ол арқылы саған жүгінемін. Уа, Алла! Оны маған шапағатшы ет» деп дұға жаса»,- деп бұйырды.

Иордания дінінің шафиғи ғалымдарының бірі Хасан бин Али Саққаф сол рауаятқа сілтеме жасай отырып: «Тавасул – шақырылған адамға ғибадат емес. Сондықтан уаһһабилердің пікіріне қайшы, исламдық ағымдардың көпшілігі Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) мен Исламның пәк Имамдарынан (ғ.с.) көмек сұрауды рұқсат және оны таухидке сәйкес деп санайды.

Тавасул, яғни мақсатқа жету үшін бір нәрсені немесе біреуді делдалдыққа алу. Пайғамбарға (с.ғ.с.) және пәк имамдарға (ғ.с.) жүгіну – оларды Алла Тағалаға жақындау үшін делдал ету дегенді білдіреді. Дін үлкендеріне жүгінген мүмін мен мұсылман адам болмыс әлеміне басқалардан тәуелсіз және басқаларға мұқтажсыз әсер етуші тек Алла ғана екенін және  одан басқа барлық  құралдардың ықпалы Алланың құдіреті мен қалауында болатынын жақсы біледі. Имамдарға жүгіну ешқашан Алланың бірлігін жоққа шығаруды білдірмейді және оны көпқұдайшыл немесе кәпір деп санауға болмайды.

Негізінде біз өмір сүріп жатқан дүние – құрал-саймандар мен құрал-жабдықтар әлемі, тіпті ешбір делдалсыз, тікелей Алладан сұрасақ та, Ол бізге Өзінің рақымы мен мейірімін береді. Мысалы, егер біз жаңбыр сұрасақ, Құдай бізге бұлт арқылы жаңбыр жібереді. Бұлттардың жаңбырға делдал болуы ешбір жағдайда Құдайдың ғаламды жоспарлаудағы бірлігін жоққа шығармайды. Дүниенің бар болуы және болмыстың жалғасы және әрбір қозғалыс пен өзгеріс Өзіне тәуелді  Алла рақымын беру үшін арналар мен құралдарды белгілеген. Осыны негізге ала отырып, Алла Тағала заттарды Өзінің есігіне жақындау және мұқтаждықтарымызды өтеу бағытында құрал ретінде орналастырып, Құран Кәрімде сол нәрселерге жүгінуді бізге анық және ашық түрде бұйырған. «Мәиде» сүресінің 35-ші аятында: «Әй иман келтіргендер! Алладан қорқыңдар, оған жақындасуды іздеңдер (бой ұсыну арқылы тырысыңдар.) Және екі дүниеде құтылып мұратқа жетулерің үшін, Оның жолында күресіңдер»,- деп айтылды.  Намаз, ораза, қажылық немесе жиһад,  Қағба, Қара тас, Ибраһимнің және Құранның орны сияқты заттар  құрал болуы мүмкін.   Бізді Аллаға жақындататын және Оны еске түсіретін кез келген нәрсе құрал ретінде пайдаланылуы мүмкін.

Имамдарға (ғ.с.) жүгінудің рұқсат етілгендігіне Құрандағы тағы бір дәлел Әл-Имран сүресінің 103-ші аятында: «Түп-түгел Алланың жібіне (дініне) жабысыңдар да бөлінбеңдер».  Осы аяттағы «Хабеллаһ»?? нені білдіретінін өзіңізден сұрап көрдіңіз бе? Күмәнсіз, «Хабеллаһ» Алланың есімі емес, сондықтан ол Алладан басқа нәрсе екені даусыз және ол қандай болса да адамдар мен Алланың арасындағы қарым-қатынасқа делдал болатын нәрсе. Хадистерде « Хабеллаһ» Құран және Имам Худа (ғ.с.) деп түсіндіріледі. Ардақты Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): « Хабеллаһ деген не?» деп сұраған адамға, хазірет Әлидің (ғ.с.) иығына қолын қойып: «Бұл Алланың жібі», - деп жауап береді. Басқа бір рауаятта хазірет Құранды да, Әһле Бәйтті де Алланың арқандары деп таныстырып, соны ұстануды адамдар мен мүміндердің құтқарылу себебі деп атады.  

Имамдарға жүгіну бидғат та, харам да емес, Ислам дініне қайшы да емес, Алла тағала, Пайғамбарымыз, діндар қарияларымыз ұсынған нәрсе. Алла Тағаланың өзі қалағандай Пайғамбар (с.ғ.с.) мен имамдар (ғ.с.) Жаратушы мен Оның пенделері арасында делдал болған. Бұл ешқашан Аллаға серік қосу немесе басқаларды Оған теңеу дегенді білдірмейді.

Уаххабиттердің көзқарасы бойынша дүниелік және материалдық өмірдің шырмауында болмаған пайғамбарға немесе имамға жүгіну бидғат және харам деп айтуыңыз мүмкін. Өйткені олар өлгендердің дүниеде ықпалы жоқ деп есептейтіндіктен, олар үшін намаз оқу мен Құран оқу мағынасыз болғаны сияқты, олардан сұрау да мағынасыз және дінде бидғат болып табылады ма?