Pars Today

Еуропалық үкіметтер  Саддам режиміне көмегін көрсетіп,  Ирак БААС армиясын химиялық қарумен жабдықтап,  Саддаммен бірге Иран мен Ирак Күрдістанындағы бейбіт тұрғындарды қырып-жоюға қатысты. 

АҚШ пен Кеңес Одағынан кейін Еуропадағы осы екі державаның серіктері Саддам режиміне ең көп қару берді. Еуропа елдері Шығыс пен Батыстың екі алпауыт державасы сияқты соғыстың басында үнсіздік танытып, Ирактың Иранға қарсы агрессиясын айыптаудан бас тартты. Бірақ ирандық күштердің сәтті шабуылдары басталып, соғыстың Иранның пайдасына бұрылуымен Иракқа қаржылай көмек пен қару-жарақ беру арқылы бұл елдің жеңілуіне жол бермеуге тырысты.

Соғыс басталғаннан төрт ай өткен соң Франция Иракқа 60 Mirage F-1 ұшағын жібергенін хабарлады. Саддам Иранға басып кірер алдында Франция 1977 және 1978 жылдары Иракқа 2 миллиард долларға қару-жарақ сатқан болатын. 1982 жылы Кеңес Одағынан кейін Франция 40 миллиард франк көлеміндегі қару-жарақ жіберіп, Иракқа қару сататын екінші ел болды. 1983 жылы Франция Иракқа 5,6 миллиард долларға қару-жарақ сатып, зымырандармен суперстандартты ұшақтар берді. Super Standard ұшақтары мен лазерлік зымырандар француз әскери өнеркәсібінің соңғы жетістіктері болды. Бағасы жоғары болғандықтан, бұл ұшақтар Парсы шығанағындағы ирандық мұнай танкерлерін алыстан нысанаға алу және ирандық жауынгерлермен соғыспау үшін Ирак армиясына жалға берілді. Француз үкіметі Саддам режиміне қару-жарақ жіберіп қана қойған жоқ. 1985 және 1986 жылдары бұл ел Бағдадқа 5 миллиард доллар несие берген болса, Иранға 1 миллиард доллар қарызын қайтарудан жалтарған.

Франциядан басқа Англия да бірнеше ірі келісім-шарттар жасау арқылы 81 және 82 жылдары Иракқа көптеген қару-жарақ берді. 1982 жылы бұл ел Иракқа құны бір миллиард доллар болатын танктерді жеткізу туралы келісімін жариялады және осы елмен 2 миллиард долларға 300 Hawk ұшағын сату туралы келіссөздер жүргізе бастады.

Сол жылы Батыс Германия да Ирактан «Рональд» зениттерін жеткізуге 4 миллиард маркаға тапсырыс алды. Бұл ел революцияға дейін сатып алынған  үш ирандық фрегатты тапсырудан бас тартты.

Италия мен Бельгия елдері броньға қарсы озық зымырандарды жіберіп, Иракқа ұзақ қашықтықтағы артиллерия мен ел армиясының басқа бөліктерін құруға көмектесу арқылы Иракты қолдаушылар қатарында болды. Иранның сол кездегі президенті  аятолла Хаменеи еуропалық елдердің Иран-Ирак соғысындағы ұстанымдары туралы былай деді: «Өзін адам құқығының қорғаушысы деп атайтын Еуропа Иракқа қолдынан келгенше көмектесті, ал Иранға қарапайым нәрселерді сатуға дайын болмады. Ислам республикасының үкіметі олардан бірдеңе алатын болса, оны бірнеше есе қымбат бағамен және қиындықпен ала алатын еді». Еуропа үкіметтері диктатор мен қылмыстық режимге кәдімгі қару-жарақ көмегімен шектелмеді. Бұл көмектердің барлығы Саддамның жеңілген армиясын құтқара алмаған кезде, Германия химиялық заттарды жіберіп, Саддамға көмекке асықты. Осы химиялық заттарды технологиясымен бірге алып, Саддам Иран халқына қарсы 6000 тонна химиялық бомба қолдана алды.

Саддам әскері осы қаруды пайдаланып, Сардашт қаласы мен Иранның басқа аймақтарында 1100 бейбіт тұрғынды және Халабче қаласында 5000 адамды өлтірді. Халабче қаласын бомбалау кезінде Ирак Күрдістанынан келген 5 мыңға жуық күрд оқиға орнында қаза тауып, 10 000-ға жуық адам алған жарақаттарынан қаза тапты. Бұл апаттан зардап шеккендер жүйке жүйесінің сал ауруы, терінің ауыр жарақаттары,  ісіктер және тыныс алу жүйесінің зақымдануы сияқты ұзақ мерзімді ауыр жарақаттар алды. Таңдалған соғыс кезінде 250 мыңға жуық ирандық жауынгер химиялық өңдеуден өткен. Соғыс аяқталғаннан кейін мыңдаған адамдар химиялық газдардың  әсерінен шәһид болды. Соғыстың аяқталғанына отыз жылдан астам уақыт өтсе де, мыңдаған адамдар химиялық қарудың зардабын тартып жатыр.

1988 жылы таңылған соғыс аяқталғаннан бірнеше жыл өткен соң, Париждегі Таяу Шығыстағы әскери мәселелермен айналысатын «Визенталь» деп аталатын институт кең көлемде баяндама жасап, Саддам режимімен келісім-шартқа отырған 207 компанияның Ирак БААС армиясының химиялық қаруы, 86 неміс фирмасы болды.  1987 жылдың ақпанында, соғыстың аяқталуына бір жарым жыл қалғанда немістің «Штерн» журналы Ирактың химиялық қаруы мен Бағдадтан солтүстікке қарай 120 шақырым жерде орналасқан елдің химия өнеркәсібі зауыты туралы хабар жариялады. Аумағы 25 шаршы шақырым болатын зауыт, онда екі қатар ұзын тікенді сым орнатылып, «жер-әуе» зымырандарымен қорғалған. Саддам режимі Иранға қарсы соғыста пайдалану үшін жоғарыда аталған зауытта қыша газы, табун және зарин өндірді. Бұл зауыттың шикізаты мен құрал-жабдықтары неміс компанияларынан, атап айтқанда «Пилоттық зауыт» деп аталатын компаниядан шамамен бір миллиард маркаға сатып алынғанын ескерген жөн.

Германияның «Штерн» журналының хабарында, сондай-ақ Иран мен Ирак арасындағы соғыс кезінде Германияның солтүстігінде орналасқан Гамбург қаласындағы бір компанияның Бағдадқа қыша газын өндіру үшін техника экспорттағаны туралы айтылды. Бұл көмектер Саддам режиміне Екінші дүниежүзілік соғыс аяқталғаннан кейін Батыс елдері химиялық қаруды қолдануды болдырмау және осы қаруды жою туралы халықаралық хаттамаларды жасаушылар болған кезде берілді. Бірақ іс жүзінде, көптеген басқа халықаралық шарттар сияқты, Батыс үкіметтері көптеген халықаралық шарттар мен келісімдерге құралдық көзқарасқа ие және бұл шарттар олардың саясатының бағытында болмаған кезде, олар оңай елемейді. Батыс үкіметтерінің ИИР-мен мінез-құлқы Ислам революциясының жеңісінен кейінгі қырық үш жыл бойы бірдей болды.

Соғыстың соңғы жылдарында Саддам Иранның сәтті шабуылдарынан және көптеген тосын сыйлардан өзін қиыншылықта көрген сайын, ол қалаларды бомбалау және зымыран жауып, химиялық қаруды кеңінен қолдану арқылы бейбіт тұрғындарды өлтіру сияқты қылмыстық әрекеттер жасауға тырысты. ирандық күштердің алға жылжуына және Баас әскерінің жеңілуіне жол бермеу Ирандық жауынгерлер руханият пен Аллаға сенім қаруына ие болып, Ирак Баас әскеріне қарсы тұруда мәңгілік дастандар мен қайталанбас батылдық жасады.

Саддам режимінің Иранға қарсы сегіз жылға созылған соғысында бұл Бағдад диктаторына көмекке келген Батыс пен Шығыстың екі алпауыт державасы сыйға тартқан жалғыз қару емес еді. Сегіз жылға созылған соғыста Ирак БААС армиясы араб елдерінің, әсіресе Парсы шығанағы елдерінің мұнай долларларының шексіз қолдауынан пайда тапты. Миллиардтаған долларды тегін көмек пен пайызсыз несие түрінде беру Ирактың қаржылық қуатын айтарлықтай арттырды.

1981 жылдың соңында Кувейт Саддамға 7 миллиард доллар көлемінде көмек көрсетті. Одан кейін Иракқа Сауд Арабиясы 3 миллиард доллар, Біріккен Араб Әмірлігі 1 миллиард доллар және Катар 500 миллион доллар көмектесті. Жалпы бұл елдер 1982 жылдың көктемінде Хорамшахрды жаулап алғанға дейін Иракқа 25 миллиард доллар үлес қосты. 1982-1985 жылдар аралығында Сауд Арабиясы Иракқа 6 миллиард доллар, Иордания 65 миллион доллар берді. Сауд Арабиясы Иранның мұнай кірісін азайту үшін мұнай өндіру мен экспортын арттырды.