Pars Today

Уахабизмде де ұзақ жылдар бойы түрлі мәселелер бойынша пәтуа шығарумен айналысқан ғалымдар мен ақсақалдар, мүфтилер бар. Бүгін біз осы уаһаби ғалымдарының кейбірі және олардың пәтуалары туралы тоқталамыз.

Сауд Арабиясында ваххабилік Сауд үкіметі орнағаннан кейін 20 жыл өткен соң, яғни хижраның 1330 жылы Абдул-Азиз Ибн Баз Сауд Арабиясының Эр-Рияд қаласында дүниеге келген.

Нәжд тұрғындарының ақсақалдарынан уаһхабилік шариғат ғылымдарын үйреніп, алты жасында сырқат салдарынан көзі көрмей қалады. Соқырлығына қарамастан, ол ғылымдарды үйренуді жалғастырды. Нәтижесінде уахабилер оны Жалил әл-Қадрдың ғалымы деп танып, оны Арабстанның ішінде және сыртында бірінші мүфти деп санайтындай дәрежеге жетті. Абд әл-Азиз бин Баз ғалымдардың беделі болды және ғалымдардың алдында ғылыми мәселелер туындаған кезде, олар оны шешу үшін оған жүгінетін. Ол уахабшылар арасында Бас мүфти ретінде танымал.

Абд әл-Азиз бен Баз – шиіттерді кәпір деп үкім еткен уаһаби ғалымдарының бірі. Оның және, әрине, көптеген ваххабилік мүфтилердің айтуынша, шиіттер пәк имамдарға (с.ғ.с.) жүгініп, олардың шапағатын сұраудың салдарынан ең үлкен ширкке түсіп, Ислам дінінен шығып кеткен. Осы пәтуаға сәйкес, әлем Ибн Баздың ізбасарларының дүние жүзіндегі көптеген шиіттерді өлтіргеніне куә болды.

Бірақ уахабшылар бойынша діннен шығудың критерийлері бұдан әлдеқайда көп. Олар елшілердің ардақты Пайғамбарға (с.ғ.с.) сәлем беруі мен хазірет (с.ғ.с.)  пен  басқа дін басшыларының туған күнін тойлауын бидғат және бұл әрекеттерді көпқұдайшылықтың белгісі деп санайды. Сонымен қатар, уаһһабилердің бұл сенімді теріске шығарушыларды кәпір деп санауларына себеп болған. Демек, тек шиіттер ғана емес, Алланың физикалық болмысынығ бар екеніне сенбей, Алланың пайғамбарына сәлем жолдап, оның туған күнін тойлауға қатысатын сүнниттердің барлығы уаһаби мүфтилері мен олардың ізбасарлары бойынша көпқұдайшылдар. Олардың қанын төгу парыз.

Бірақ тәкфиршілер тарихы әлі де жалғасуда. Уаххабилердің бас мүфтиі Абд әл-Азиз бен Баздың біртүрлі пәтуасы бар, оған сәйкес ғұламалар мен ғалымдардың көпшілігі дініне қарамастан кәпір деп танылып, өлтірілуі мүмкін. Оның пайымдауынша, жер тұрақты, күн қозғалады, ал басқаша ойлап, жер қозғалады деп есептеген адам кәпір болады.

Тарихтан аз ғана хабары бар адамдар үшін бұл пәтуа орта ғасырлардағы шірк ойлардан басқа ештеңені оятпайды. Абд әл-Азиз бен Баз 1999 жылы қайтыс болды.

Бен Баздан кейін Арабстанның бас мүфтиі болып Абдулазиз әл-Шейх есімді тағы бір адам тағайындалды. Мұхаммад бин Абд әл-Уаххабтың ұрпақтарының бірі болып табылатын ол 1943 жылы дүниеге келген және осы уақытқа дейін көптеген даулы пәтуалар шығарған.

Тікелей эфирде одан хижраның 61-ші жылы мұхаррамда Язид бин Муавияның бұйрығымен Кербалада шәһид болған шиіттердің үшінші имамы Имам Хусейннің (ғ.с.) көтерілісі туралы сұрақ қойылғанда. Әл-Шейх бұл көтерілісті харам деп есептей отырып: «Менен бұл тақырыпты келтіргеніңді ұнатпаймын. Бұл мыңдаған жылдар бұрынғы мәселелер және олармен айналысатын уақыт өтті», – деді. Дегенмен, басқа мәселелерде ол қазіргі заманның барлық істерін мың жыл бұрынғы дәстүрге сүйене отырып жасау керек деп санайды. Осыған сүйене отырып, фитрианы қолма-қол ақшамен төлеу оның пікірінше харам, Исламның алғашқы күндеріндегідей күріш, құрма, арпа фитриа ретінде төленуі керек.

Әл-Шейх егер саясаткерлер жемқор болса, оларды жауапқа тартуға тек Құдай ғана құқылы және егер ол орынды деп тапса, үкіметті олардан алады деп есептейді. Сондай-ақ оның пікірінше, Пайғамбар заманында шерулер болмағандықтан, оны өткізу дінде бидғат болып табылады. Осы негізде ол Сауд Арабиясы халқының Әл Саудқа қарсы шерулерін айыптап, тіпті Батыс басылымдары мен тұлғалары Ислам Пайғамбарына (с.ғ.с.) тіл тигізген кезде мұсылмандар наразылық шеруін бастамауы керек деп санайды.

Абдул Азиз әл-Шейхтің тағы бір даулы пәтуасы оның Сауд Арабиясындағы барлық шіркеулерді жою туралы бұйрығы болды. Бұл пәтуа Германия, Австрия және Ресей христиан епископтарының қатты сынына ұшырап, Сауд Арабиясында тұратын христиандардың наразылығын тудырды.

Уаххабилік бас мүфтилерден бөлек, басқа уаххаби мүфтилерінің де пәтуалары көп, олардың әрқайсысын тыңдау кез келген есі дұрыс адамды таң қалдырады.

Мысалы, өзін Аллама Абул Бара деп атайтын уаххабит муфтиінің пәтуасынша,  әйелге күйеуі жоқ кезде кондиционерді қосуға тыйым салынады. Ол: "Әйел күйеуі жоқта кондиционерді қосқанда, көрші әйелдің үйде екенін біліп, зинақорлық пен жезөкшелік жасауы мүмкін",- деген.  Осы ретте Марракеш фиқһ зерттеу қоғамдастығының басшысы болып табылатын  Абд әл-Бари әз-Зәмзами  есімді тағы бір мүфти тұрмысқа шыға алмаған қыздардың жартылай жалаңаш киім киюі және осылайша жастарды өздеріне тартуы туралы пәтуа шығарды.  

Бахрейннің белгілі ваххаби мүфтиі шейх Джасим әл-Саиди пәтуасында: «Егер мақсат Бахрейннің қаржы тапшылығын және экономикалық қабілетсіздігін жою болса, алкогольдік ішімдіктер мен жыныстық сауданы қажетті мөлшерде сатуға рұқсат етіледі! Сонымен бірге Кувейттің Фатах кеңесі мүшелерінің бірі былай дейді: "Тіпті шафран да есірткі болып табылады және оны қолдануға болмайды".

Тағы бір мысалда, кейбір уаһаби мүфтилері бойынша велосипед шайтанның құралы болып, онымен жүру харам болса,  Вашингтондағы мешіттің имамы Даи Абдулла   төрт ер адаммен қарым-қатынаста болғанын мойындай отырып, "ислам гомосексуализмге рұқсат береді" деп мәлімдеді. Ол: "Менің бар күш-жігерім исламды заманауи үлгіде таныту және оны қазіргі заманның көріністерімен үйлестіру",- деді. Ол бұл қарым-қатынасты исламның ілгерілеуінің бір көрінісі деп санады.

Осыған дейін айтқанымызға қарамастан... уахабист мүфтилердің арасында өздерінің және өзінен бұрынғылардың кейбір қателіктерін белгілі бір дәрежеде түсініп, осы қателіктерін мойындағандардың да бар екенін білу жақсы.

Fars News Agency халықаралық тобының мәліметі бойынша, Харам мешітінің бұрынғы имамы және әйгілі тәкфиршіл мүфтилердің бірі  Әділ әл-Калбани   бір телебағдарламада шиіттерді енді кәпір деп санамайтынын жариялады. Ол Сауд Арабиясының MBC арнасына берген сұхбатында: «Лә иләһә иллаллаһ» деп, құбыламызға қарап тұрған кез келген адам мұсылман болып табылады",- деді.

Уаххабиттердің пікірлері мен ойларын сынағандардың тағы бірі Исам әл-Эмад. Ол Мұхаммад Ибн Абд әл-Уаххабтың ықпалымен шиіттер мен хазірет Әлиің (ғ.с.) қас жауына айналған Абд әл-Азиз бен Баздың шәкірттерінің бірі.

Сейіт Құтбтың еңбектерімен танысқаннан кейін уаһхабизмнің хазірет Әли (ғ.с.) тұлғасына қатысты қателіктерін түсініп, оның шиа дініне қосылуына себеп болды.

Эссам әл-Эмад ваххабизмге қарсы бірнеше кітап жазған, олардың бірі «Зелзал» деп аталады. Бұл кітаптың мазмұны оның «Осман әл-Хамис» есімді атақты уаһаби мүфтилерінің бірімен айтыстары. Уаххабилердің ойының әлсіздігі мен идеяларының әлсіздігін көрсететін бұл кітап араб жастарының назарын аударып, олардың көпшілігіне жетекшілік етті.