Маусым 01, 2016 16:29 Asia/Almaty
  • Жетекшілік хадисі 79

Дүниеқоңыздық адамды азаттықтан кенде етіп, басқаға құлшылық етуге итермелейді. Адамның құндылығы оның ғиззаты және еркі арқылы анықталады.

Дүниеқоңыздық деген адам өзіне қажет мөлшерден артық байлық жинап, қолындағы нәрсеге қанағаттанбайтын жағдай. Бұл жағымсыз сипат адамның дүниеқұмарлығынан пайда болады. Имам Әли (ғ.с.) дұниеқоңыздықты сипаттап, дүниенің рөліне тоқталып: «Расында дүние адамды толық шырмап, дүниеге табынушылардың алдынан дүниеқоңыздықтың есігі ашылып, олар байлық пен мал-мүлікке табынып, дүниеге деген құмарлықтары арта түседі. Дүниеге табынатындар еш уақытта қолда бар нәрселеріне қанағаттанбайды»,- деген  болатын. («Наһдж ул-Балағе», 49-шы хат). Дүниеқоңыздық – илаһи тұлғалар ескерту жасаған жағымсыз сипат. Өйткені бұл айыпталатын сипат адамды тура жолдан бұрмалап, адамның дүниеге шекіз құнығуына себеп болады. Алла Тағаланың адамдарға  әртүрлі нығметтерін сыйлағанына қарамастан дүниеқоңыз адамдар олармен шектелмей, талаптары арта түседі. Бүкіл дүниенің барлық нәрсесін оларға берсе де, олар одан да көбірек нәрселерге ие болуды қалайды. Олар илаһи нығметтерге шүкір етпейді, Алланың бұйрығына бағынбайды. Имам Садық (ғ.с.) олардың талаптарының тек олардың өлімдерімен тоқтайтынын айтып: «Егер адам алтын мен күміске  толы екі өзенге ие болса да, қанағаттанбай үшінші өзенді іздейтін еді. Әй, адам баласы! Абай бол, сенің қарының теңіздердің теңізі, шатқалдардың шатқалы, оны топырақтан басқа еш нәрсе толтыра алмайды»,- деген. Дүниеқоңыздық адамның Аллаға наразы болуына себеп болады. Өйткені, ол Алланың оған бөлген ырзығына риза болмай, одан артық талап етеді. Дүниеқоңыз адамның наразылығы оның Алланың даналығына немесе илаһи уәделерге сенім артпауына байланысты. Имам Әли (ғ.с.) Малек Аштарға жазған хатында: «Үш адаммен ақылдаспа: сараң адаммен ақылдаспа, өйткені ол қайырымдылықтан алыстатып, кедейшіліктен қорқытады. Қорқақпен ақылдаспа, ол рухыңды әлсіретеді. Сондай-ақ, дүниеқоңызбен ақылдаспа, ол дүниеқұмарлықты саған көркем етіп көрсетуге тырысады. Сараңдық пен қорқыныш және дүниеқоңыздықтың тамыры ұлы Аллаға күмән келтіруде жатады. («Наһдж-ул-Балағе», 53-ші хат). Дүниеқоңыз адам Алла мен оның уәделеріне күмәнданады. Сондықтан мүлікке көз тігіп, ие нәрселеріне қанағаттанбай, одан артықты талап етеді. Бұл талаптар наным-сенімдердің әлсіздігінің салдары. Егер мұндай наным-сенімдер нығайса, ұлы Аллаға деген күпірлікке айналуы мүмкін. Имам Садық (ғ.с.) бұл туралы: «Кәпірлік дүниеқоңыздық, тәкаппарлық және қызғанышқа сүйенеді. Дүниеқоңыздықты хазірет Адамның оқиғасынан байқауға болады. Хазірет Адамға жаннатта ағаштың жемісін жеуге тыйым салынған кезде дүниеқоңыздығы оны сол жемісті жеуге мәжбүрледі. Ібіліске хазірет  Адамның алдында сәжде жасау бұйырылған кезде оның тәкаппарлығы оған сәжде жасатпады. Қызғаныш хазірет Адамның ұлы Қабылдың өзінің бауыры Әбілді өлтіруіне себеп болды. («Наһдж ул-Фасахе»). Дүниеқоңыздық адамды азаттықтан кенде етіп,  басқаға құлшылық етуге итермелейді. Адамның құндылығы оның ғиззаты және еркі арқылы анықталады. Егер адам ғиззаты мен азаттығынан айрылса, ешбір нәрсе оны күнә жасаудан алыстатпайды. Дүниеқоңыз адам дүниенің азғана мүлкіне ие болу үшін  адамның ең құнды қоры, яғни өзінің абыройынан айырылуға дейін барады. Рауаяттардың бірінде имам Әли (ғ.с.)-нан дүнеқоңыздықты сипаттуды сұраған кезде имам қысқа сөйлеммен: «Дүниеқоңыздық адамның құнын төмендетеді»,- деген. Кейбір адамдар дүниеқоңыздық тек жастық шақта байқалып, қартайған кезде қатты төмендейді деп санайды. Алайда дүниеқоңыздық жас үшін де, қарт үшін де жағымсыз сипат болып саналады. Бірақ шын мәнінде уақыт өте келе адамның дүниеқоңыздығы арта түседі.  Исламның ұлық пайғамбары: «Адамның перзенті қартайған кезде оның болмысында  мүлік пен өмірге деген                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                     дүниеқоңыздық жасара түседі»,- деген.