Рамазан 2023: Достың қасында (19)

Тағдырдың белгіленуі Рамазан айының 19-шы түнінде, бекіту 21-ші, қол қою 23-ші түнде.

Қасиетті Рамазан айының үшінші онкүндігінде жыл түндерінің арасында асыл тастай жарқыраған түндер бар. Алланың құлдарына пәк әрі қайталанбас мүмкіндік тудырып, Аллаға жақындыққа шақыратын тағдыр түндері. Осы қасиетті айдың жиырма үшінші түні Қадір түндерінің бірі.

Ислам дәстүрінде Пайғамбар (с.ғ.с.) осы айдың соңғы он күнінде төсегін жинап, отбасын оятып, Аллаға құлшылық етіп, әсіресе Рамазан айының жиырма үшінші түнінде құлшылық ететіні айтылады. Бұл түні барлығы бірге дұға етіп, Аллаға жалбарынатын. Рамазан айының 19, 21, 23 түндері Қадір түндері деп аталады. Рауаяттар бойынша Қадір түнінің болуы үш түннің ешқайсысында жоққа шығарылмайды. Бірақ жиырма үшінші түндегі Қадір түнінің мүмкіндігі қалғандарынан артық. Кейбір басқа рауаяттарда үш түннің әрқайсысының Қадір түнінің пайдасы бар екені айтылады,  бұл түндердің сәйкесінше 19-нан 23-не дейін маңызын арттырады.

Имам Садықтың (ғ.с.)  рауаяттарының бірінде: «Тағдыр 19-шы түнде белгіленеді, оны бекіту 21-ші түнде, қол қою 23-ші түнде»,- деген. Сондықтан бұл түн пенделердің тағдырын анықтауда өте маңызды рөл атқарады. Имам Реза (ғ.с.) да былай деген: «Бұл түн Қадір түні деп аталады, өйткені жақсылық, жамандық, зиян, пайда, ризық-несібе (тіршілік) сияқты жылға қатысты нәрселер және осы түнде өлім мен туу өлшенеді».

Көптеген адамдар Қадір түні қасиетті Рамазан айының түндері арасында белгілі емес, Алла Тағала өзінің разылығын барлық ғибадаттардың арасына жасырып қойғандықтан, бұл айдың барлық түндерін қадірлей білейік деп санайды.  

Тәжірибе адамның басынан бірнеше жылдар өткен соң ғана болуы мүмкін. Бірақ Исламда Алла Тағала әрқашан адамның өзгеруіне жағдай жасап, тіпті бұл уақытта адамның жаңа өзін-өзі тануы және жаңа өсуі үшін белгілі бір уақытты белгілеген. Қасиетті Рамазан айында берілген мұрсаттардың бірі – Қадір түні. Бұл айда адамдар ораза мен ғибадат арқылы жанын, жан дүниесін тазартып, білім мен жетекшілік нұрын алуға дайындалады. Бұл мүмкіндік адамға оның өміріндегі бетбұрыс нүктесі болды.

Бұл түн - тағдырымызға және осы уақытқа дейін не істегенімізге есеппен қарайтын, ойланатын түн. Алла Тағала бұл түнді мың айдан да, яғни адам баласының ұзақ ғұмырынан да қайырлы санайды. Ойымен өткізген түннің әсері мен берекесі мақсатсыз өткен өмірден қымбат болуы мүмкін. Өмірдің басы мен соңы, бұл дүние саяхатшысының, яғни адамның шығу тегі мен баратын жері және осы қысқа да тәуекелді сапарда атқаруы тиіс міндеттері туралы ойлау адам бойында қырағылық қалыптастырады. Бұл қырағылық адамның өмірдегі бақыт пен құтқарылу жолын өзгертуі мүмкін.

Құран бойынша түн – адамның көкке көтерілетін мүмкіндік. Өйткені, материалдық болмыс көзден тасаланып, әсем де шексіз аспан тылсым дүниемен танылады. Құранда Алла Тағала өз пайғамбарынан түннің бір бөлігін ғибадатпен және құлшылықпен өткізуді сұрайды және түнді құошылық етіп, ояу өткізетіндерге мадақ пен рақымдылық дәрежесін уәде еткен. Басқаша айтқанда, түн –  илаһи әлемнің берекеміне ие болатын уақыт. Түннің тыныштығы мен бұл кездегі құлшылық адамды басқа әлеммен байланыстырады. Бұл уақыттың маңыздылығына байланысты Алла Тағала түнмен ант етіп, түнде Құран Кәрімді түсірді.

Исламның ардақты пайғамбарының миғражға сапары да түнде болды, енді осы түндердің ең көрнектісі – Қадір түні көз алдымызда. Бұл түн – Аллаға құлшылық пен Оны мадақтау кеңістік ашық болатын түн. Тағдырдың бұл түнінде есеп беріп, көз жасымыздың жаңбырымен жүзімізді жуамыз. Қадір түні – құпия және Аллаға мұқтаждық пен нәпсіні жаңғырту түні. Пайғамбар  (с.ғ.с.) бұл түннің маңыздылығы туралы: «Алла Тағала менің үмметіме Қадір түнін нәсіп етті, бұрынғы үмбеттердің ешқайсысында мұндай береке болмаған»,- деген.

Қасиетті Рамазан айындағы, әсіресе, Қадір түндеріндегі ең сауапты дұғалардың бірі – «Джоушан Кабир» дұғасы. Бұл дұға әрбір адам баласына нұр мен білімнің есігін ашады. Осы дұғаның әрбір сөйлемін оқығанда оның терең мағыналарына  мән берсе, адам баласының Жаратушының ұлылығына сәждеге бас иетіні сөзсіз. «Джоушан Кабир» дұғасы жүз тармақтан тұрады және 55-тармақтан басқа әрбір тармақта Алла Тағаланың он есімі , ал 55-ші тармақта он бір есімі  аталды. Демек, жалпы алғанда бұл дұғада Алла Тағаланың мың бір есімі бар. Бұл атаулар бір-бірімен үйлесім тауып, үйлесім табуымен қатар, көп жағдайда атаулар соңғы әріптері жағынан бірдей және ұқсас болатындай етіп қойылды. Бұл дұғаны оқудың қасиеті туралы былай делінген: Исламның ұлық пайғамбары (с.ғ.с.): « Қасиетті Рамазан айында бұл дұғаны үш рет немесе бір рет оқитын пенденің денесін Алла Тағала оттан құтқарады жәнеоған жәннәт уәжіп етіледі»,- деген.

Алланың көркем есімдері мен сипаттарын қамтитын «Джоушан Кабир» сияқты дұғалар бұл түндерде әр жерден естіледі. Мешіттер түнгі құлшылық арқылы жанын сергіткісі келетіндерге толы. Адамның орны мен жауапкершілігін және Қадір түнінің адам баласының бақытын анықтаудағы маңызын түсіндіріп болғаннан кейін сөз сөйлегендер рәсім өткізіп, халық Құранды пайдалана отырып, Құранға, Пайғамбарға және оның отбасына ант беріп, кешіріліп, құтқарылу жолына салуды сұрайды. Расында, бұл әрекет «Сақалайын» хадисіндегі Алла Елшісінің (с.ғ.с.)  «Егер құтқарылуды қаласаңдар, Құран мен хазіреттің әулетінен ажырамаңдар» деген сөзінің тәпсірі.

Құран Кәрім – адам бақытына апарар жолды көрсететін тағдырлы кітап. Сондықтан бұл түнде адам мен Құран арасындағы байланыс өте құрметті және мақтауға тұрарлық. Құранның қасиеті – жүректерді сауықтырып, жүректерді емдеп, барлық адамдарды тура жолға салу. Қадір түнінде Құран оқып, оның рух беретін аяттарын ой елегінен өткізу – адам өміріндегі жаңа жолдың бастауы, жақсылықтың бастауы. Алла Елшісі (с.ғ.с.) Құран оқуға ерекше мән беріп: «Сендердің әрқайсысың Алла Тағаланың өзімен сөйлесуін қалаған кезде Құран оқысын», – деді.

Қадір түнінде құлшылықпен, жүрек сыздауымен бірге көзден жас ағып, адам арқасындағы күнә тауын ауырсынып, өкініш білдіреді. Бұл сезім адамның Алламен қарым-қатынасының ең әдемі кезеңінің басы. Ислам пайғамбары (с.ғ.с.) Әһле Бәйтінің имамы хазірет Садық (ғ.с.): "Бұл түнде рүкүғ пен сәжде жасағандар, өткен қателіктерін ойлап, көз жасын ағызғандар бақытты. Осындай адамдар ақиқаттан үміт үзбесін деп үміттенемін".

«Уа, Раббым, Қадір түнінде сенің кешіріміңе үмітпен мейіріміңнің босағасына бет бұрамыз. Таң атқанша түнде ояу болып, жүрегімізге сенің махаббатыңның дәнін көз жаспен суарамыз. Күнәларымыздың қараңғы түнін кешірімді күніңізбен нұрландырасыз деп үміттенеміз».