Pars Today

«Джейш әл-Зұлым» лаңкестік тобы құрылған күннен бастап ИИР-ның азаматтары мен күштеріне қарсы зұлымдық пен лаңкестік әрекеттер жасады.

Бұл лаңкестік топ өзінің алғашқы зұлымдық және лаңкестік әрекетінде  2003 жылдың қазанында Систан және Белуджистан облысының Сараван аймағында шекаралық күштерге қарсы шабуылдан кейін ИИР-ның шекаралық полиция күштерінің 14 қызметкерін өлтірді. Осыдан кейін сол жылдың ақпан айында бұл топ Джекигур аймағындағы шекара бекетіне шабуыл жасап, бес ирандық шекарашыны ұрлап әкеткен. Осы арада 1-ші сержант Джамшид Данаифар 2004 жылы наурызда 36 күн тұтқыннан кейін «Джейш әл-Зұлым» тобының қолынан шәһид болды. Баласының дүниеге келгеніне небәрі жиырма күн болған оның шәһид болғаны туралы хабардың жариялануы Иран халқының арасында бұл лаңкестік топқа қарсы реакциялар мен жеккөрушілік толқынын тудырды. Осы қайғылы оқиғадан бірнеше күннен кейін тағы төрт шекарашы босатылып, Иранға жіберілді.

Бір жылдан кейін 2005 жылдың наурызы «Джейш әл-Зұлым» лаңкестік тобының зұлымдықтары Пәкістан жерін пайдаланып, Иран шекарасында жалғасып, бұл жолы тағы сегіз шекарашының шәһид болуына әкелді. Осы оқиғада полиция күштерінің шекаралық күштері Систан және Белуджистан облысының оңтүстігіндегі Джекигурдан төмен 239-шы шекара мильмен шектесетін Негур ауданында патрульдеу кезінде лаңкестік күштердің элементтері мен зұлымдардың кіріп кеткенін байқады. Пәкістан шекарасы арқылы елге кірген. Ал оларға шекарашылар араласады. Бұл қақтығыста лаңкестік топтар шығынға ұшырады, бірақ ирандық сегіз шекарашы да шәһид болды.

«Джейш әл-Зұлым» лаңкестік тобы қысқа үзілістен кейін ИИР-на қарсы зұлымдық пен лаңкестік әрекеттерін күшейтті. Ал 2008 және 2009 жылдары ирандық әскери шекарашыларды шәһид етті. Бұл лаңкестік топтың 2007 жылдың сәуірі Мирджаве шекарасында ирандық шекарашыларға жасаған шабуылы тоғыз ирандық шекарашының шәһид болған ащы оқиғалардың бірі болды. Бұл лаңкестік әрекетте «Джейш әл-Зұлым» лаңкестік тобының мүшелері Пәкістан аумағының ішінен оқ атып, Мил 100 бекетінде ирандық шекарашыны өлтірді. 2008 ж. қазанында бұл топтың күштері Пәкістан аумағының ішінен Систан және Белуджистан облысының Мирджаве қаласынан 50 шақырым жердегі Риг-Малек ауданындағы Лулакдан аймағына басып кірді. 14 ирандық шекарашы осы аймақта тұтқынға алынып, Пәкістанға жеткізілді. Бірнеше ай өткен соң, 2009 жылдың ақпан айында «Джейш әл-Зұлым» лаңкестік тобы 2 дыбыс бомбасын жарып, Захеданда 4 адамды жаралады. Бұл топ сонымен қатар  2009 жылы 14 ақпан күні Хаш-Захедан жолында Иран Ислам революциясы Сақшылар корпусының Құдс лагерінің қызметкерлері мен әскерлері мінген автобусқа жарылғыш зат толтырылған көлікті пайдаланып жанкешті шабуыл жасады, 27 адам шәһид болып, 13 адам жараланды.

Осы әрекеттерден кейін Иран Ислам Республикасы билігінің осы топтың әрекеттеріне байыпты қарсы тұруға баса назар аударуымен бұл топ біраз уақыт бойы Иран Ислам Республикасына қарсы ешқандай лаңкестік әрекет жасай алмады. Тіпті 2017 жылы Пәкістанның Торбат аймағында Сақшылар корпусы жауынгерлері мінген автобусқа жасалған жанкешті шабуылдың жобалаушы де қаза тапты.

Бірақ жаңа 1400 жылдың басталуымен бұл топтың лаңкестік әрекеттері қайтадан басталды. Ал 1400 жылдың 1 фарвардинінде (2021 жылдың наурызы) Систан және Белуджистан облысының шығыс қалаларының бірі Сараван қаласының алаңдарының бірінде «Джейш әл-Зұлым» тобының лаңкестік жарылысынан бір адам қаза тауып, үш Иран азаматы жараланды.

2023 жылдың тамызы «Джейш әл-Зұлым» Хаштың Тафтанға дейінгі   жол полициясының патрульдік бөлімшесіне жасаған қорқақ лаңкестік әрекетінен кейін төрт полиция қызметкері шәһид болды.  23 тамыз 2023 ж. «Джейш әл-Зұлым» лаңкестері қорқақтықпен камералық қаруды пайдаланып, 84-ші Мирджаве шекара заставасының №2 мұнарасына оқ жаудырды, нәтижесінде констебтер  Мұхаммед Атешзай  шәһид болды.  2023 жылдың 6 қыркүйегінде  "Джейш әл-Зұлым" лаңкестері Систан және Белуджистан облысының Тафтан қаласында халыққа қызмет көрсететін  капитан Мұхаммад Миршкар  және сарбаз Реза Фаснагари шәһид етті.

Бірақ осы лаңкестік топтың атауының Иран қоғамында қайта көтеруге себеп болған соңғы қылмыстарында «Джейш әл-Зұлым» тобы Систан және Белуджистан облысындағы Раск полициясының штаб-пәтеріне шабуыл жасады.  2023 ж. 15 желтоқсан таңертең  полиция күштерінің 11 офицері мен солдаты шәһид болды, кейбірі жараланды. Мысалы, осы топтың Иранның шекаралық полиция күштеріне қарсы жасаған сол лаңкестік әрекетінде осы қылмыстық топтың агенттері Раск полициясының штаб-пәтерінде шәһид болған полиция күштерінің бірі Шәһид Мұхаммад Хасан Барахуи есімді азамат осы аймақтың  сүннит азаматы болған.   

Сондықтан «Джейш әл-Зұлым» тобы өзін Ирандағы сүнниттердің қолдаушысы ретінде көрсетсе, Иранның сүннит халқы әрқашан Джейш әл-Зұлымның адамшылыққа қарсы қылмыстарын айыптап, осы лаңкестерге қарсы шешуші сот шарасын талап етеді. Дәл осы тұрғыда Систан және Белуджистан облысының Раск қаласының полиция штабына "Джейш әл-Зұлым" лаңкестік әрекетінен кейін Ирандағы сүннит қауымының этникалық және діни ақсақалдары бұл үлкен қылмысты қатаң айыптады. Мысалы, cүнниттердің "Әл-Халил" Орталық мешітінің  имамы Маулви Мұхаммад Осман Қаландарзахи:  "Систан мен Белуджистанның әртүрлі қалаларынан қонақ болып келген отанның қауіпсіздік күштері мен сарбаздарына тосын әрі қорқақ шабуыл шариғат, ислам, ахлақ және адами тұрғыдан айыпталады",- деді.

Сүнниттердің тағы бір имамы Маулви Мұхаммад Әли Шахнавази де: «Раскте полиция күштеріне шабуыл жасау оқиғасы жан түршігер бұл әрекет исламдық және гуманитарлық тұрғыдан айыпталды. Ислам ешбір жолмен өлтіруге және қауіпсіздікке жол бермейді. Бұзақылар, зұлымдар және бұзақылар топтарына қарапайым халық арасында орын жоқ, ал ғалымдар, ақсақалдар мен белуджилер мен сүнниттердің әртүрлі топтары оларды жек көреді. Билік лаңкестерді анықтап, олармен қатаң түрде күресуі керек". Әһли сүннет Хамун имамы Маулви Абдулла Хасанзахи де былай деп мәлімдеді: "Лаңкестік топтары бірлік, ынтымақ және бауырластықты бұзуға тырысады және осылайша өздерінің зұлым мақсаттарына жетеді, бірақ олар соқыр және әрқашан сәтсіздікке ұшырады және сәтсіздікке ұшырайды".

Осы бағдарламада айтылған «Джейш әл-Зұлым» лаңкестік тобының қара және қылмыстық жазбаларының бір бөлігіне шолу. Бұл осы топтың Ирандағы белуджи халқы мен сүнниттері үшін әділеттілік пен теңдікті жүзеге асыру туралы айқын мәлімдемесіне қайшы, Иранда зорлық-зомбылық, лаңкестік және тәкфир үлгісін таратуға тырысып жатқанын көрсетеді. Өзін жалған түрде Ирандағы, әсіресе Систан мен Белуджистандағы сүнниттердің қолдаушысы ретінде көрсететін «Джейш әл-Зұлым» өз қылмыстарында тіпті сүнниттерді шәһид етті. Дәл осы себепті ықпалды сунниттік этникалық және діни тұлғалар «Джейш әл-Зұлымның» барлық қылмыстарын, әсіресе Расктың штаб-пәтеріндегі лаңкестік әрекетті қатаң түрде айыптап, осы топпен күресуді талап етті.

Қорытындылай келе, «Джейш әл-Зұлым» лаңкестік тобының адамзатқа қарсы әрекеттерімен бір мезгілде сүннит халқын Систан мен Белуджистан облысындағы қауіпсіздік және құқықтық мекемелерге қарсы айдап салуға әрекеттенгенін білу орынды. «Джейш әл-Зұлым» лаңкестік тобының Систан халқы арасында орыны жоқ ғана емес, сүнниттер  де  шииттерімен бірге осы топтың басшылары мен күштеріне деген жиіркеніштерін білдірді.