Иран мен Еуразияның жақындасуы; Аймақтық және жаһандық экономиканың жаңа жолы
ParsToday - Беларусь астанасы Минскіде «Солтүстік-Оңтүстік» дәлізін нығайту мақсатында Еуразиялық экономикалық одаққа мүше және бақылаушы мемлекеттердің, оның ішінде Иранның, премьер-министрлері мен үкімет басшылары деңгейінде Еуразиялық экономикалық одақтың Үкіметаралық кеңесінің отырысы өтті.
Еуразиялық экономикалық одақтың (ЕАЭО) Үкіметаралық кеңесінің отырысы сейсенбіде Беларусь астанасы Минскіде өтті және Иран аумағы арқылы өтетін «Солтүстік-Оңтүстік» дәлізі бағытын қоса алғанда, транзитті күшейту туралы қарарлар қабылданды.
Иранның Өнеркәсіп, кен және сауда министрі Сейед Мұхаммад Атабак отырыста: «Иранның Еуразиялық экономикалық одаққа мүше елдермен сауда қарым-қатынастары жоғары қарқынмен артып келеді»,- деді.
Ресей премьер-министрінің орынбасары Алексей Орчук та Минскіде өткен Еуразиялық үкіметаралық кеңес отырысынан кейін: «Иран Ислам Республикасы және Еуразиялық экономикалық одақпен еркін сауда келісімі Теһран мен Мәскеу арасындағы сауда айналымын дереу 35 пайызға арттырды»,- деп мәлімдеді.
2025 жылдың мамырынан бері еркін сауда келісімін жүзеге асырып, тауарлардың 87 пайызына кедендік баж салығын жойған Иран мен Еуразиялық одаққа мүше бес мемлекет 2025-2028 жылдарға арналған күн тәртібін анықтау және тарифтік емес кедергілерді жою үшін практикалық қадам жасады.
Еуразиялық экономикалық одақтың Үкіметаралық кеңесінің Минскіде өткен отырысы осы одақ мүшелері үшін экономикалық, саяси және технологиялық және энергетикалық қарым-қатынастарды кеңейту үшін жоспарлау және мақсат қою жаттығуы болып табылады. Иран Ислам Республикасы әлемдік энергетика нарығындағы ықпалды орны мен білімге негізделген технологияларды ескере отырып, өзінің бірегей геосаяси жағдайымен бірге алдағы жылдары Еуразиялық экономикалық одақ аясындағы қарым-қатынастарды нығайтудың тиімді факторы бола алады.
Иранның Еуразиялық экономикалық одақпен ынтымақтастығын кеңейту аймақтық және жаһандық экономика үшін маңызды салдары болуы мүмкін. Бұл ынтымақтастық Иранның экономикалық мүмкіндіктерін белсендіреді және аймақтық және жаһандық экономикаға да әсер етеді.
Иран мен ЕО мүше елдер (Ресей, Қазақстан, Беларусь, Армения, Қырғызстан) арасындағы кедендік тарифтерді кезең-кезеңмен алып тастау және тауарлар, капитал және қызметтер саудасын жеңілдету аймақтық сауданың серпініне әкелді. Осы бағыттағы маңызды буын ретінде Иран Орталық Азиядан Үнді мұхитына жүк тасымалдауда да маңызды рөл атқарады, бұл көлік шығындарын азайтып, сауда жылдамдығын арттырады. Батыс санкциялары аясында бұл ынтымақтастық Иранның шектеулерді еңсеріп, аймақтық сауда орталығына (тиімді орталық) айналуына да мүмкіндік береді.
Иранмен ынтымақтастықты күшейту Еуразиялық Одақтың энергетика, ауыл шаруашылығы, көлік және өнеркәсіп салаларындағы мүмкіндіктерін арттырып, әлемдік экономикадағы орнын нығайтады. Бұл ынтымақтастық Батыстың қаржы жүйесіне тәуелділігін азайтуға және экономикалық көпжақтылықты қабылдауға ұмтылатын елдер үшін үлгі бола алады.
Иранның Еуразиялық экономикалық одақпен ынтымақтастығының ұзақ мерзімді перспективалары аймақта тиімді экономикалық-саяси блоктың қалыптасуына әкеледі. Үш жылдық ынтымақтастықтың жол картасы (2025-2028) цифрлық сауданы, теңіз көлігін, кеденді, сондай-ақ халал сауданы дамытуды қамтиды, бұл Иранды дамып келе жатқан экономикалық аймақтарда белсендірек ете алады.
Сауда келісімінен тыс Иранның Еуразиялық экономикалық одақпен ынтымақтастығын кеңейту Иранның аймақтық және жаһандық экономикадағы орнын қайта анықтауға бағытталған стратегиялық қадам болып табылады.
