Жалқы есімдердің "Мың бір түннің" кейбір ертегілері барысында ерекше рөл атқаратынын, бұл жайтты ертегіні талдағанда естен шығармау қажеттігін айттық. Өткен бағдарламада ұқсас есімдерді талдадық. Бүгін кейбір кейіпкерлердің есімдерінің мағынасын қарастырып, олардың мағыналары мен кейіпкердің тағдыры және қасиеттері арасындағы байланысты талдаймыз.

Әлем әдебиеті мен парсы халық ауыз әдебиетіндегі «Мың бір түн» кітабының маңыздылығы мен жоғары орнына және ондағы ертегілердің негізгі сюжеттерінің әралуандығына байланысты бірнеше бағдарлама барысында осы кітапты қарастыратын боламыз. Өткен бағдарламадағы тақырыпты жалғастырып, осы туындыдағы кейіпкерлердің ерекше есімдерінің рөліне тоқталамыз.

Өткен бағдарламадағы тақырыпты жалғастырып, «Мың бір түн» кітабы жайлы сөз қозғаймыз. Айтып өткеніміздей, әлем әдебиеті мен парсы халық ауыз әдебиетіндегі «Мың бір түн» кітабының маңыздылығы мен жоғары орнына және ондағы ертегілердің негізгі сюжеттерінің әралуандығына байланысты бірнеше бағдарлама барысында осы кітапты қарастыратын боламыз. Бүгінгі бағдарламада осы туындыдағы кейіпкерлердің ерекше есімдерінің рөліне тоқталамыз.

Айтып өткеніміздей, әдеби сыншылардың пікірінше, жазушылар өз туындыларындағы кейіпкерлердің аттарын саналы түрде және белгілі бір себептермен таңдайды. Есімдер әңгіме барысында белгілі бір рөл атқарады. Бір туындыны сараптағанда жалқы есімдерді нақтырақ талдап, олардың астарлы мағынасына әлеуметтік және символдық тұрғыдан көңіл бөлу қажет.

Әдеби сыншылардың көбі, әсіресе қазіргі заман сыншылары Роллан Барт, Льюи Страс пен Спинозаның пайымдауынша, ертегішілер өз туындысында кейіпкерлерінің ерекше есімдерін белгілі бір дәлел мен түрткі негізінде таңдаған. Бұл дәлелдер мен түрткілерді сырттай алғанда тек ертегішілердің өздері ғана білген.

Айтып өткеніміздей, «Мың бір түн» кітабы – Шахризада атты әйелдің хикаялары. Ол күнде бір әйелге үйленіп, ертең таңертең оны өлтіріп отырған залым патшаның әйеліне айналады. Шахризада осы әділетсіздікпен күресуге бел байлап, жанұясының қарсылығына қарамастан залым патшаға тұрмысқа шығып, әр түні таусылмайтын ертегілер айту арқылы өлімді кешеуілдетіп отырады. Оның осы теңсіз күрестегі қаруы – даналық пен қырағылық.

«Мың бір түн» – Шахризада атты әйелдің дастаны. Залым патша әйелінің қиянатын кешірмей, барлық әйелдерден кек алуды көздеп, қаланың барлық қыздарын өлтіруге шешім қабылдайды.

Мари Лахи Холбектің (Marie Lahy Hollbecque) пікірінше, Шахризада деп аталатын бір әйелді «Мың бір түн» кітабындағы шашыраңқы ертегілерді байланыстарын тұлға ретінде таңдау кездейсоқ емес. Бұл мәселе ойланып, қарастыруды қажет етеді.

Мари Лахи Холбектің (Marie Lahy Hollbecque) пікірінше, «Мың бір түн» – әлем әдебиетінің ең үлкен туындысы, ол ауқымдылық пен алуандық тұрғысынан үндінің «Рамаянасынан» басым түседі, бұлыңғырлық тұрғысынан скандинавиялық «Эддадан» ғажайыбырақ, лирика жағынан Гомердің «Иллиадасынан» тартымдырақ, ақлақтық құндылықтар тұрғысынан Эпиктеттің «Тағдыр» (Дестини) кітабынан бағалырақ.

Айтып өткеніміздей, «Мың бір түн» кітабы ең үлкен әрі бай әпсаналар жиынтығы болып саналады.