Бақара сүресі, 228-232 аяты

Мейірімді де рақымды Алланың атымен бастаймын.

وَالْمُطَلَّقَاتُ يَتَرَبَّصْنَ بِأَنفُسِهِنَّ ثَلاَثَةَ قُرُوَءٍ وَلاَ يَحِلُّ لَهُنَّ أَن يَكْتُمْنَ مَا خَلَقَ اللّهُ فِي أَرْحَامِهِنَّ إِن كُنَّ يُؤْمِنَّ بِاللّهِ وَالْيَوْمِ الآخِرِ وَبُعُولَتُهُنَّ أَحَقُّ بِرَدِّهِنَّ فِي ذَلِكَ إِنْ أَرَادُواْ إِصْلاَحًا وَلَهُنَّ مِثْلُ الَّذِي عَلَيْهِنَّ بِالْمَعْرُوفِ وَلِلرِّجَالِ عَلَيْهِنَّ دَرَجَةٌ وَاللّهُ عَزِيزٌ حَكُيمٌ ﴿۲۲۸﴾

"Талақ болған әйелдер, үш етеккір мерзімін күтеді. Олардың жатырларындағы Алланың жаратқанын жасырулары дұрыс емес. Егер олар Аллаға, ақырет күніне сенетін болса, бұл жерде егер жарасуды қаласа, әйелдерін қайта алуға өз ерлері лайығырақ. Ерлердің әйелдердегі хақтары сияқты, әйелдердің де ерлерде белгілі хақтары бар. Әйелдерден көрі ерлердің дәрежесі артық. Алла өте үстем, хикмет иесі. (2:228)"

Бұл аят: "Жанұя ошағы мен перзенттерді қорғау мақсатында біріншіден талақ берілген жағдайда әйел үш ай сабыр етсін. Егер әйел жүкті болса, осы мерзімде байқалады. Мұндайда сәбидің құқығы бұзылмайды. Сондай-ақ ол басқамен үйленбеуі тиіс. Неге десеңіз осы сәби талаққа кедергі болуы мүмкін. Екіншіден осы мерзімде еркек немесе әйел өзінің шешімін өзгертіп, ажырасудан бас тартып, ортақ тұрмысты қайта бастауы ықтимал. Мұндай жағдайда әрине бұрынғы жұбайы, басқадан гөрі басымдылыққа ие",-дейді. Аяттың соңында ерлі-зайыптылар арасындағы қарама-қайшылықты шешу мен олардың арасын жарастырудың жолы ретінде бірнеше ескерту берілген. Алдымен еркектерге: "Үй мен отбасында зайыптарыңа бірқатар міндеттер жүктелгенімен, олардың да сендерден талап ететін адами құқықтары бар. Сол құқықтарды лайықты түрде орындаңдар",-дейді. Сонан соң әйелдерге: "Үйді басқаруға байланысты шаруалар ердің мойнында және мұндай істерге олар лайықтырақ",-дейді.

الطَّلاَقُ مَرَّتَانِ فَإِمْسَاكٌ بِمَعْرُوفٍ أَوْ تَسْرِيحٌ بِإِحْسَانٍ وَلاَ يَحِلُّ لَكُمْ أَن تَأْخُذُواْ مِمَّا آتَيْتُمُوهُنَّ شَيْئًا إِلاَّ أَن يَخَافَا أَلاَّ يُقِيمَا حُدُودَ اللّهِ فَإِنْ خِفْتُمْ أَلاَّ يُقِيمَا حُدُودَ اللّهِ فَلاَ جُنَاحَ عَلَيْهِمَا فِيمَا افْتَدَتْ بِهِ تِلْكَ حُدُودُ اللّهِ فَلاَ تَعْتَدُوهَا وَمَن يَتَعَدَّ حُدُودَ اللّهِ فَأُوْلَئِكَ هُمُ الظَّالِمُونَ ﴿۲۲۹﴾

"Талақ екі рет. Сонда не туралықпен ұстау немесе жақсылықпен ажырасу керек (қайталай беру дұрыс емес). Оларға бергендеріңнен еш нәрсе алуларың халал емес. Бірақ екеуі де Алланың шегін орындай алмаудан (бірге жасай алмаудан) қорықса және сендер де екеуінің Алланың шегін орындай алмауынан қауіп қылсаңдар, ол уақытта әйелдің, еріне бодау беруінде екеуіне де күнә жоқ. Міне осы Алланың шегі, сонда одан өтпеңдер. Ал кім Алланың шегінен өтсе, міне солар залымдар. (2:229)"

"Егер жүкті болса, байқалуы үшін және егер еркек талақ жөніндегі шешімінен өкінсе, қайта оралуға мүмкіндік болу үшін талақтан кейін әйел үш ай сабыр етсін",-деген аяттың ізінше бұл аят: "Әрине еркек әйелін тек екі рет қана талақ беріп, оған қайта орала алады. Егер үшінші рет талақ берсе, оған орала алмайды",-дейді. Мұндайда еркекке: "Өмірге немқұрайлы болма және жұбайыңа жақсы қара. Әйтпесе бірге тұра алмасаңдар оны жақсылықпен  жібер де қалың малын төле",-деп үйді басқаруға қажетті жалпы қағида ескертіледі. Ал егер әйел ажырасқысы келсе, қалың малын кешіріп, талақ ала алады. Не болса да еркектің әйелге қалың малды кешір деп қысым жасап, ажырасуды талап етуге хақы жоқ. Осы аяттан үйренетініміз:

Біріншіден, әйелдің қарапайым құқықтарымен қатар, оның қаржы құқықтары да сақталуы тиіс. Сондықтан әйелінің мал-мүлкін немесе қалың малын иемденуге еркектің хақысы жоқ.

Екіншіден, қажетті жағдайда ажырасқанның өзінде, бір-біріне кек сақтамай, жақсылықпен ажырасу керек.

Үшіншіден, бақытты жанұя – оның мүшелерінің байланыстары илаһи нұсқаулар негізінде құрылған жанұя болып табылады. Егер отбасындағы тұрмыс күнәлар негізінде болса, мұндай отбасыны сақтаудан гөрі ажырасқан артық.

فَإِن طَلَّقَهَا فَلاَ تَحِلُّ لَهُ مِن بَعْدُ حَتَّىَ تَنكِحَ زَوْجًا غَيْرَهُ فَإِن طَلَّقَهَا فَلاَ جُنَاحَ عَلَيْهِمَا أَن يَتَرَاجَعَا إِن ظَنَّا أَن يُقِيمَا حُدُودَ اللّهِ وَتِلْكَ حُدُودُ اللّهِ يُبَيِّنُهَا لِقَوْمٍ يَعْلَمُونَ ﴿۲۳۰﴾ وَإِذَا طَلَّقْتُمُ النَّسَاء فَبَلَغْنَ أَجَلَهُنَّ فَأَمْسِكُوهُنَّ بِمَعْرُوفٍ أَوْ سَرِّحُوهُنَّ بِمَعْرُوفٍ وَلاَ تُمْسِكُوهُنَّ ضِرَارًا لَّتَعْتَدُواْ وَمَن يَفْعَلْ ذَلِكَ فَقَدْ ظَلَمَ نَفْسَهُ وَلاَ تَتَّخِذُوَاْ آيَاتِ اللّهِ هُزُوًا وَاذْكُرُواْ نِعْمَتَ اللّهِ عَلَيْكُمْ وَمَا أَنزَلَ عَلَيْكُمْ مِّنَ الْكِتَابِ وَالْحِكْمَةِ يَعِظُكُم بِهِ وَاتَّقُواْ اللّهَ وَاعْلَمُواْ أَنَّ اللّهَ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌ ﴿۲۳۱﴾ وَإِذَا طَلَّقْتُمُ النِّسَاء فَبَلَغْنَ أَجَلَهُنَّ فَلاَ تَعْضُلُوهُنَّ أَن يَنكِحْنَ أَزْوَاجَهُنَّ إِذَا تَرَاضَوْاْ بَيْنَهُم بِالْمَعْرُوفِ ذَلِكَ يُوعَظُ بِهِ مَن كَانَ مِنكُمْ يُؤْمِنُ بِاللّهِ وَالْيَوْمِ الآخِرِ ذَلِكُمْ أَزْكَى لَكُمْ وَأَطْهَرُ وَاللّهُ يَعْلَمُ وَأَنتُمْ لاَ تَعْلَمُونَ ﴿۲۳۲﴾

"(Екіден кейін) ер, әйелін мүлде ажыратса, бұдан кейін оған, ол басқа ерге тимейінше халал болмайды. Егер оны, ол (екінші ер) талақ қылса, екеуі де Алланың шегін орындаймыз деп ойласа, қайта табысуларында күнә жоқ. Бұл білген елге Алланың баян еткен шектері. (2:230) Қашан әйелдерді талақ қылсаңдар да олардың ғыдатты жетсе, сонда оларды туралықпен ұстаңдар немесе оларды дұрыстықпен біржола ажыратыңдар. Оларды зиян салып қинау үшін ұстамаңдар. Кім осыны істесе, рас өзіне зұлымдық қылған болады. Алланың аяттарын мазақ қылмаңдар және Алланың өздеріңе берген нығметін әрі сендерді насихаттау үшін түсірген Кітапты, хикметті (Құранды, сүннетті) түсініңдер. Сондай-ақ Алладан қорқыңдар да күдіксіз Алланың әр нәрсені толық білетіндігін біліңдер. (2:231) Қашан әйелдерді талақ қылсаңдар, ғыддаты бітсе, өз ерімен ризаласып үйленуін тоспаңдар (немесе өзара ризаласқан біреумен үйленуін тоспаңдар). Бұл сендерден Аллаға, ақырет күніне иман келтіргендерге берілген насихат. Бұл сендер үшін тым таза, өте пәк. Алла біледі, сендер білмейсіңдер. (2:232)"

Ислам заңды және табиғи талаптарды құрметтеп, күйеуі мен зайыбының қосылуына және перзенттің өз ата-анасының құшағында өсуіне бағытталған кез-келген тәсілді қолдайды. Сондықтан егер әйел басқа ермен тұрмыс құрып, одан ажырасқан соң бірінші күйеуімен келісімге келіп, қайта қосылып, тату-тәтті өмір сүретін болса, оларға әйелдің ата-анасы немесе басқалар кедергі жасай алмайды. Олардың қайта үйленуіне өздерінің келісімдері жеткілікті.

Осы аяттан үйренетініміз:

Жар таңдауда әйелдің пікіріне құрмет көрсетілу керек. Негізінде тараптар өзара келісім арқылы тұрмыс құрады.