Maм 15, 2017 14:58 Asia/Almaty

Бүгін ирандық әйелдердің киімдері туралы сөз қозғаймыз.

Иран көптеген қауымдарға пана болып отыр. Әрбір қауымның өзіндік мәдениеті, тілі немесе диалектісі, киімі мен салт-дәстүрлері бар. Бір адамның мәдениеті мен болмысының көрсеткіштерінің қатарына оның киім кию тәсілі жатады. Иранда да түрлі қауымдар өздерінің өмір сүру мекені мен таптық жағдайына байланысты алуан түрлі киімдер киеді. Иранның түрлі қалаларында адамдар ұқсас әрі ресми киімдер кие бастағанына жылдар болды. Алайда әлі де ауылдар мен кейбір кішігірім қалаларда әйелдер әдемі жергілікті киімдер киіп жүреді. Бұл киімдер кестемен, тастар және асыл тастармен безендіріліп, түрлі қалыпта болады. Әйелдердің киімі көбінесе орамал немесе мағнае, бас киім, көйлек, камзол, белдемше, шалбар мен шұлықты қамтиды. Әртүрлі көңілді түстер, ұзын көйлектер мен әйелдердің шаштарын жабатын әдемі орамалдар ирандық әйелдердің жергілікті киімдерінің басты элекменттері болып табылады. Бүгін сіздерді киім дизайнері Замани мырзамен таныстырмақпыз. Бұл шебер мырза дәстүрлі маталардан киімдер тігіп, ирандық тігу өнерін жаңа сән үлгілерімен толықтырып, әдемі әрі бағалы киімдер дайындайды. Ол түрлі елдерде ирандық киімдердің көрмесін ұйымдастырып, бүгін де Теһранда бір киім көрмесінде тұр. Мұхаммад осы көрмені аралау үшін Азади қонақүйіне келеді. Ол Замани мырзамен ирандық әдемі киімдер туралы әңгімелеседі. Алдымен жаңа сөздерге назар аударайық:

تبریک می گویم

тӓбрик мигуйӓм

құттықтаймын

نمایشگاه

нӓмайешгаһ

көрме

لباس

лебас

киім

زیبا

зиба

әдемі

شما به نمایش گذاشته اید

шома бе нӓмайеш гозаштеид

сіз көрмеге қойдыңыз

متشكرم

мотӓшӓккерӓм

рахмет

من خوشحالم

мӓн хушхалӓм

мен қуаныштымын

شما دیدن کردید

шома дидӓн кӓрдид

сіз көрдіңіз

امیدوارم

амидварӓм

үміттенемін

توجه

тӓвӓдджоһ

назар

آن جلب کرده باشد

ан джӓлб кӓрде башӓд

ол тартқан болар

البته

ӓлбӓтте

әрине, дегенмен

علاوه بر

ӓлаве бӓр

сонымен қатар

خانم

ханум

мырза

با حجاب

ба хеджаб

хиджаб киген

مسلمان

мосӓлман

мұсылман

مناسب

монасеб

лайықты

درواقع

дӓр вағе

шын мәнісінде

مشخصه

мошӓхӓсе

сипат, қасиет

محلي

мӓхӓлли

жергілікті

پوشیده

пушиде

жабылған

پر از

пор ӓз

толы

سوزن دوزی

сузӓн дузи

кестелеп тігу

هنر

һонӓр

өнер

ظریف

зӓриф

нәзік

قیمت

ғеймӓт

баға

گران

геран

қымбат

حق با شماست

хӓқ бо шомаст

сіздікі дұрыс

علت

эллӓт

себеп

گرانی

герани

қымбатшылық

پارچه

парче

мата

مصرفی

мӓсрӓфи

пайдаланылған

نفيس

нӓфис

көркем

دست

дӓст

қол

آن انجام می شود

ан ӓнджам мишӓвӓд

ол жасалады

شهر

шӓһр

қала

كمتر

кӓмтӓр

азырақ

اينگونه

ингуне

осындай

من ديده ام

мӓн дидеӓм

мен көргенмін

همين طور است

һӓмин тур ӓст

солай

طرح

тӓрх

жоба, кескін

جديد

джӓдид

жаңа

پوشش

пушеш

киім

مد

мод

сән-үлгі

مد روز

модд-е руз

қазіргі күнгі сән

ارزشمند

ӓрзешмӓнд

құнды

شما فكر مي كنيد بتوانيد

шома фекр миконид бетӓванид

сіз жасай аласыз деп ойлайсыз

غیر ایرانی

ғейр ирани

ирандық емес, шетелдік

عرضه

ӓрзе

ұсыныс

کشور

кешвӓр

ел

اروپایی

орупайи

еуропалық

مختلف

мохтӓлеф

түрлі

من برپا کرده ام

мӓн бӓрпа кӓрдеӓм

мен өткіздім

من قصد دارم

мӓн ғесд дарӓм

мен мақсат етемін

مردم

мӓрдом

халық

دنيا

дониа

әлем

من معرفی کنم

мӓн моарефи конӓм

мен таныстырамын

باتوجه به این که

ба тӓвӓдджоһ бе инке

назарға ала отырып

غربی

ғӓрби

батыстық

آنها استقبال می کنند

анһа естеғбал миконӓнд

олар қарсы алады

تاریخ

тарих

тарих

توجه

тӓвӓдджоһ

назар

غالبا ً

ғалебӓн

жиі

انسان

енсан

адам

به ويژه

бе виже

әсіресе

آنها داشته اند

анһа даштеӓнд

оларда болды

بنابراین

бӓнабӓрин

сол себепті

به نظر من

бе нӓзӓр-е мӓн

менің ойымша

مورد پسند قرار می گیرد

моуред-е пӓсӓнд ғӓрар мигирӓнд

көңілден шығады

 

Енді Мұхаммад пен Замани мырзаның әңгімесіне құлақ салайық:
 

محمد - خانم زمانی ، به شما تبریک می گویم . در این نمایشگاه ، لباس های زیبایی به نمایش گذاشته اید .

Мухаммад: Ағай-е Зӓмани, бе шома тӓбрик мигуйӓм. Дӓр ин нӓмайешгаһ, лебасһай-е зибайи бе нӓмайеш гозаштеид.

Мұхаммад: Замани мырза, сізді құттықтаймын. Бұл көрмеде әдемі киімдерді жұрт назарына ұсынып отырсыз.

خانم زمانی - متشکرم . خوشحالم که از این نمایشگاه دیدن کردید ، امیدوارم لباس های ایرانی توجه شما را جلب کرده باشد .

Ағай-е Зӓмани: Моташӓккерӓм. Хушһалӓм ке ӓз ин нӓмайешгаһ дидӓн кӓрдид, амидворӓм лебасһай-е ирани тӓвӓдджоһе шомо ра джӓлб кӓрде башӓд.

Замани мырза: Рахмет. Осы  көрмеге келгеніңізге қуаныштымын. Ирандық киімдердің сіздің назарыңызды өзіне тартатынына үміттенемін.

محمد - البته ، این لباس ها علاوه بر زيبايي ، براي خانم هاي با حجاب مسلمان مناسب هستند .

Мухаммад: ӓлбӓтте, ин лебасһа ӓлаве бӓр зибайи, бӓрайе ханумһай-е ба хеджабе мосӓлман монасеб һӓстӓнд.

Мұхаммад: Әрине, бұл киімдер көркемдігімен қатар, хиджаб киген мұсылман әйелдер үшін лайықты екен.

خانم زمانی - بله . درواقع مشخصه لباس های محلي ایرانی این است که پوشیده / و پر از سوزن دوزی و هنرهای ظریف دیگر هستند .

Ағай-е Зӓмани: Бӓле. Дӓр вағе мошӓхӓсейе лебасһай-е мӓхӓлли ирани ин ӓст ке пушиде вӓ пор ӓз сузӓн дузи вӓ һонӓрһай-е зӓриф-е дигӓр һӓстӓнд.

Замани мырза: Ия. Шын мәнісінде, ирандық дәстүрлі киімнің көрсеткіштері - жабық болу, кестелер және басқа да қолөнер түрлерімен безендірілу.

محمد - بله . اما قیمت این لباس ها خیلی گران است .

Мухаммад: Бӓле. ӓмма ғеймӓт-е ин лебасһа хейли геран ӓст.

Мұхаммад: Ия. Алайда бұл киімдердің бағасы қымбат екен.

خانم زمانی - حق با شماست ، علت گرانی این لباس ها این است که پارچه مصرفی آنها ، نفيس است و سوزن دوزی ها هم با دست انجام می شود .

Ағай-е Зӓмани: Хӓқ ба шомаст, эллӓт-е герани-е ин лебасһа ин ӓст ке парчей-е мӓсрӓфи-е анһа, нӓфис ӓст вӓ сузӓндузиһа һӓм ба дӓст ӓнджам мишӓвӓд.

Замани мырза: Рас айтасыз. Бұл киімдердің қымбат болуының себебі –қолданылған матаның қымбат болуы мен кестелердің қолмен тігілуі.

محمد - اما من در شهرهای ایران کمتر اینگونه لباس ها را دیده ام .

Мухаммад: ӓмма мӓн дӓр шӓһрһай-е Иран кӓмтӓр ингуне лебасһа ра дидеӓм.

Мұхаммад: Бірақ мен Иранның қалаларында мұндай киімдерді аз көрдім.

خانم زمانی - همین طور است ، این طرحی جدید از پوشش محلی و مد روز است .

Ағай-е Зӓмани: һӓминтур ӓст, ин тӓрхи джӓдид ӓз пушеш-е мӓхӓлли вӓ мод-е руз ӓст.

Замани мырза: Солай. Бұл – дәстүрлі киімдер мен қазіргі заманғы сәннің жаңа үлгісі.

محمد - کار شما بسیار ارزشمند است . فکر می کنید بتوانید این لباس ها را به غیر ایرانی ها هم عرضه کنید ؟

Мухаммад: Кар-е шома бесиар ӓрзешмӓнд ӓст. Фекр миконид бетӓванид ин лебасһа ра бе ғейр-е ираниһа һӓм ӓрзе конид?

Мұхаммад: Сіздің кәсібіңіз аса бағалы екен. Бұл киімдерді шетелдіктерге де ұсына аласыз деп ойлайсыз ба?

خانم زمانی - بله . من در کشورهای اروپایی نیز نمایشگاه های مختلفی برپا کرده ام و قصد دارم این پوشش ایرانی را به مردم دنیا معرفی کنم .

Ағай-е Зӓмани: Бӓле. Мӓн дӓр кешвӓрһай-е орупайи низ нӓмайешгаһһайе мохтӓлефи бӓрпа кӓрдеӓм вӓ ғесд дарӓм ин пушеш-е ирани ра бе мӓрдом-е дониа моӓрефи конӓм.

Замани мырза: Ия. Мен еуропалық елдерде де түрлі көрмелер өткіздім. Осы ирандық киімдерді әлемнің халықтарына таныстыруды мақсат етіп отырмын.

محمد - باتوجه به اینکه این لباس ها بسیار پوشیده هستند ، آیا خانم های غربی هم از آن ها استقبال می کنند ؟

Мухаммад: Ба тӓвӓдджоһ бе инке ин лебасһа бесиар пушиде һӓстӓнд, айа ханумһай-е ғӓрби һӓм ӓз анһа естеғбал миконӓнд?

Мұхаммад: Бұл киімдердің жабық екенін назарға алсақ, батыстық мырзадар оларды ұнатады ма?


خانم زمانی - البته . اگر به تاریخ هم توجه کنید ، غالبا ً انسانها به ویژه خانم ها ، لباس های پوشیده داشته اند . بنابراین به نظر من این لباس ها مورد پسند همه خانم ها قرار می گیرد .

Ағай-е Зӓмани: ӓлбӓтте. ӓгӓр бе тарих тӓвӓдджоһ конид, ғалебӓн енсанһа бе виже ханумһа, лебасһай-е пушиде даштеӓнд. Бӓнабӓрин бе нӓзӓр-е мӓн ин лебасһа моуред-е  пӓсӓнд-е һӓме ханумһа ғӓрар мигирӓд.

Замаин мырза: Әрине. Егер тарихқа назар аударсақ, адамдар, әсіресе, мырзадар көбінесе жабық киімдер киген. Сол себепті, менің ойымша, бұл киімдер барлық мырзадардың көңілдерінен шығады.

 

 

Замани мырза бірнеше жыл университетте киім дизайнері мамандығы бойынша білім алып, ирандық мырзадардың киімдеріне қатысты түрлі әдемі үлгілер ұсынды. Ол жобалаған киімдердің ең басты ерекшелігі – хиджаб киген әйелдердің оларды еш қысылмастан кие алуы. Ирандық мәдениетте әйелдердің киімдері мен киім кию тәсілі аса маңызды болып табылады. Сол себепті ирандық әйелдер әрдайым жабық киім киген. Шашты жабу – ирандық мәдениеттің бір бөлігі. Ирандық әйелдер әрдайым бастарына орамал жауып  жүреді. Кейбір аймақтарда орамалдың астынан тақия да киіледі. Дәстүрлі орамалдар мен тақиялар кестелер және түрлі түсті тастармен безендіріледі. Қазіргі кезде «чадор» ирандық әйелдердің негізгі хиджабына айналған. Әйелдердің бір бөлігі бастарын орамал немесе «мағнаемен» жабады. Теһранда әйелдердің чадорларының басым бөлігі қара түсті болып келеді. Бірақ басқа кішірек қалаларда әйелдер түрлі-түсті әрі гүлді маталардан тігілген чадорлар киеді.