«Шолезард» пен халуа (№176-сабақ)
Қыр 15, 2017 15:27 Asia/Almaty
Бүгін сіздерді бірнеше ирандық тағаммен таныстырамыз.
Діни рәсімдердің басым бөлігінде қатысушылар үшін түрлі тағамдар,сорпалар мен тәттілер дайындалып, ұсынылады. Бұл тағамдар пайғамбардың туған күні немесе Мұхаррам айы секілді аза тұту рәсімдері өтетін діни мейрамдарда әзірленеді. «Шолезард» пен халуа осындай рәсімдер кезінде дайындалатын дәмді тағамдардың қатарына жатады.БүгінМұхаммад пен досы Рамин хазірет Мұхаммадтың (с.ғ.с.) туған күнінің жылдығына орай ұйымдастырылған жиынға қатысты. Рәсім өтіп жатқан залға кіреберісте шәрбат пен тәтті дәмдер үлестіріліп жатыр. Осы жиынның бағдарламасы Құран оқып,дұға тілеумен басталады екен. Одан кейін пайғамбарды мадақтау өлеңдері айтылады. Рәсім қонақтарға түрлі тағамдар мен тәттілердің таратылуымен аяқталады. Қазір Мұхаммад пен Рамин дастарқан басына жайғасып, дәмді тағамдар «шолезард» пен халуаны жей отырып, әңгімелеседі. Алдымен жаңа сөздерді үйренейік:
|
Пах, шіркін! |
бӓһ бӓһ! |
بَه بَه ! |
|
тағам |
ғӓза |
غذا |
|
дәмді |
хушмӓзе |
خوشمزه |
|
Қандай дәмді тағам! |
че ғӓзаһайе хушмӓзейи! |
چه غذاهای خوشمزه ای ! |
|
дәмді |
хуштӓ’м |
خوش طعم |
|
көбінесе |
биштӓр |
بیشتر |
|
арнайы |
мӓхсус |
مخصوص |
|
рәсімдер |
мӓрасем |
مراسم |
|
діни |
мӓзхӓби |
مذهبی |
|
неткен |
че ғӓдр |
چه قدر |
|
тәтті |
ширин |
شیرین |
|
дайындалады |
тӓһие мишӓвӓд |
تهیه می شود |
|
күріш |
берендж |
برنج |
|
құмшекер |
шекӓр |
شکر |
|
шафран |
зӓферан |
زعفران |
|
ол пісіріледі |
ан пахте мишӓвӓд |
آن پخته می شود |
|
атау |
есм |
اسم |
|
мен білемін |
мӓн миданӓм |
من می دانم |
|
халуа |
хӓлва |
حلوا |
|
тағам |
хурдӓни |
خوردنی |
|
ұн |
ард |
آرد |
|
май |
роуғӓн |
روغن |
|
олар дайындайды |
анһа тӓһие миконӓнд |
آنها تهیه می کنند |
|
кездер |
оуғат |
اوقات |
|
басқа |
дигӓр |
دیگر |
|
ол пайдаланылады |
ан естефаде мишӓвӓд |
آن استفاده می شود |
|
ай |
маһ |
ماه |
|
дастарқан |
софре |
سفره |
|
ифтар, ауызашар |
ифтар |
افطار |
|
олар көркемдік сыйлайды |
анһа зейнӓт мидеһӓнд |
آنها زینت می دهند |
|
қала |
шӓһр |
شهر |
|
ол әзірленеді |
ан похте мишӓвӓд |
آن پخته می شود |
|
дәм |
тӓ’м |
طعم |
|
дәм |
мӓззе |
مزه |
|
әртүрлі |
мохтӓлеф |
مختلف |
|
әртүрлі |
мотӓфавет |
متفاوت |
|
мен ұнатамын |
мӓн дуст дарӓм |
من دوست دارم |
|
оған қоса |
ӓлаве бӓр ан |
علاوه بر آن |
|
сергіткіш |
моғӓвва |
مقوّی |
|
күш-қуат беретін |
енержиза |
انرژی زا |
Енді Мұхаммад пен Раминнің әңгімесіне назар аударайық:
|
Мұхаммад: Пах, шіркін! Неткен дәмді тағамдар! |
Мухаммад: Бӓһ бӓһ! Че хурдӓниһай-е хушмӓззейи! |
محمد - بَه بَه ! چه خوردنيهاي خوشمزه اي !
|
|
Рамин: Бұл дәмді тағамдар көбінеседіни рәсімдер үшін арнайы дайындалады. |
Рамин: Ин ғӓзаһай-е хуштӓм, биштӓр мӓхсус-е мӓрасем-е мӓзхӓби ӓст. |
رامین - این غذاهای خوش طعم ، بیشتر مخصوص مراسم مذهبی است .
|
|
Мұхаммад: «Шолезард» неткен тәтті әрі дәмді! Неден әзірленеді? |
Мухаммад: Шолезӓрд чеғӓдр ширин вӓ хушмӓзе ӓст! ӓз че тӓһие мишӓвӓд? |
محمد - شله زرد چه قدر شیرین و خوشمزه است ! از چه تهیه می شود ؟
|
|
Рамин: Шолезард күріш, құмшекерден дайындалып, шафран қосылады. |
Рамин: Шолезӓрд ба берендж вӓ шекӓр вӓ зӓферан похте мишӓвӓд |
رامین - شله زرد با برنج و شکر و زعفران پخته می شود .
|
|
Мұхаммад: Мына тағамның атауын білемін. Бұл – халуа. |
Мухаммад: Есм-е ин ғӓза ра миданӓм. Ин хӓлва ӓст. |
محمد - اسم این غذا را هم می دانم . اين حلوا است .
|
|
Рамин: Ия. Бұл тағамды ұн, май, құмшекер және шафран қосып дайындайды. |
Рамин: Бӓле. Ин хурдӓни ра ба ард, роуғӓн, шекӓр вӓ зӓферан тӓһие миконӓнд. |
رامین - بله . این خوردنی را با آرد ، روغن ، شکر و زعفران تهيه مي کنند .
|
|
Мұхаммад: Басқа кездері де бұл тағамдар қолданылады ма? |
Мухаммад: Айа дӓр оуғат-е дигӓри һӓм ӓз ин хурдӓниһа естефаде мишӓвӓд? |
محمد - آیا در اوقات دیگری هم از اين خوردنیها استفاده می شود ؟
|
|
Рамин: Ия. Рамазан айында да бұл тағамдар ифтар дастарқанына көркемдік сыйлап тұрады |
Рамин: Бӓле. Дӓр маһ-е рӓмезан һӓм ин ғӓзаһа,софреһай-е ифтар ра зйнӓт мидеһӓнд. |
رامین - بله . در ماه رمضان هم اين غذاها ، سفره هاي افطار را زینت می دهند .
|
|
Мұхаммад: Бұлтағамдар барлық қалаларда пісіріледі ме? |
Мухаммад: Айа дӓр һӓме шӓһрһа ин хурдӓниһа похте мишӓвӓнд? |
محمد - آیا در همه شهرها این خوردنیها پخته می شود ؟
|
|
Рамин: Ия. Дегенмен, түрлі қалаларда бұл тағамдардың дәміәртүрлі болып келеді. |
Рамин: Бӓле. ӓлбӓтте тӓ’м вӓ мӓззейе анһа дӓр шӓһрһай-е мохтӓлеф, мотӓфавет ӓст. |
رامین - بله . البته طعم و مزه آنها در شهرهاي مختلف ، متفاوت است .
|
|
Мұхаммад: Мен тәтті тағамдарды ұнатамын. |
Мухаммад: Мӓн ғӓзаһай-е ширин ра хейли дуст дарӓм. |
محمد - من غذاهای شیرین را خیلی دوست دارم .
|
|
Рамин: Оған қоса, бұл сергіткіш әрі қуат беретін тағамдар. |
Рамин: ӓлаве бӓр ан, ин ғӓзаһа моғӓвва вӓ енерджиза һӓстӓнд. |
رامین - علاوه بر آن ، این غذاها مقوّي و انرژي زا هستند .
|
Өздеріңіз естігендей, әдетте діни рәсімдерде тағамдар әзірленіп, таратылады. Кейде адамдар тілектерінің орындалуы немесе шүкірлік ету үшін тағамдар пісіріп, достары, көршілері мен жүргіншілерге таратып береді. Бұл бір салтқа айналып, Иранның қалалары мен ауылдарының барлығында дерлік кең тараған. Әдетте таза ниетпен дайындалатын бұл тағамдар дәмді болғандықтан, ирандықтар арасында ерекше болып табылады. Егер, сіздер жұма күні кешке Теһранда болсаңыздар, құрма, халуа, тәттілер мен кәмпиттер үлестіріп жүрген адамдарды көресіздер. Олар осы әрекеттерімен бұл дүниеден өткен адамдардың күнәларының кешірілуін сұрап, дұға тілейді. Бұл да көне салт-дәстүрлердің бірі.
