Иран-Ирак соғысы
Сәу 12, 2016 13:37 Asia/Almaty
Бүгінгі бөлімде Ирактың Иранға қарсы соғысы жайлы сөз қозғаймыз.
Саддам режимі зорлықшыл әрі соғыс бастаған тарап болды. Иран халқы өз шекарасы мен жерін қорғағандықтан, бұл соғыс ирандықтардың арасында «Қасиетті қорғаныс» деген атпен танымал. Ирак х.ш.ж.с.б. 1359 жылы (1980 жылы) батыс елдерінің қолдауымен Иранға қарсы шабуыл жасап, Иранды құлдыратып, Исламдық республика жүйесін құлатуды мақсат етті. Бірақ, Саддам режимі мен оның батыстық және шығыстық қолдаушылары Иран халқының табандылығымен бетпе-бет келді. Имам Хомейнидің қисынды жетекшілігі және халықтың қорғанысқа деген ықыласы адамдардың соғыс майданына жиналуына себеп болды. Иран халқының майдандағы белсенді құзырымен қоса, халықтың басқа тобы, атап айтқанда, әйелдер тылда, қалалар мен ауылдарда майдандағы жауынгерлерге көмек көрсетіп жатты. Мұхаммад «Қасиетті қорғаныс» туралы көбірек мағлұмат алғысы келеді. Рамин Мұхаммадқа осы соғыс туралы деректі фильм береді. Алдымен жаңа сөздерге назар аударыңыздар:
|
фильм |
филм |
فیلم |
|
деректі |
мостäнäд |
مستند |
|
соғыс |
джäнг |
جنگ |
|
жыл |
сал |
سال |
|
қай жылы? |
дäр че сали? |
در چه سالی ؟ |
|
ол басталды |
ан ағаз шод |
آن آغاز شد |
|
шахривар (шамамен 22 тамыз – 23 қыркүйек) |
шäһривäр |
شهریور |
|
хиджри шамси жыл санағы бойынша 1359 жыл (1980 жыл) |
сале һезар-о сисäд-о пäнджаһ-о ноһ |
سال1359 |
|
режим, тәртіп |
режим |
رژيم |
|
Саддам режимі |
режим-е Сäддам |
رژيم صدام |
|
ол шабуыл жасады |
у хäмле кäрд |
او حمله کرد |
|
неге? |
чера? |
چرا ؟ |
|
құрту, көзін жою |
набуди |
نابودي |
|
Ислам революциясы |
енғлаб-е еслами |
انقلاب اسلامي |
|
арандатушылық |
тäхрик |
تحريك |
|
Күш-билік |
ғодрäт |
قدرت |
|
Алпауыт елдер |
ғодрäтһайе бозорг |
قدرت هاي بزرگ |
|
күш |
ниру |
نیرو |
|
күштер |
нируһа |
نیروها |
|
қайсы? |
кодам? |
كدام ؟ |
|
қала |
шäһр |
شهر |
|
қалалар |
шäһрһа |
شهرها |
|
олар шабуыл жасады |
анһа хäмле кäрдäнд |
آنها حمله کردند |
|
алдымен |
эбтеда |
ابتدا |
|
облыс |
астан |
استان |
|
оңтүстік |
джонуб |
جنوب |
|
тек |
фäғäт |
فقط |
|
құрлық күштері |
нируйе зäмини |
نيروي زميني |
|
батыс |
ғäрб |
غرب |
|
ұшақ |
һäвапейма |
هواپیما |
|
ұшақтар |
һäвапеймаһа |
هواپیماها |
|
көптеген |
зиади |
زیادی |
|
олар бомбалады |
анһа бомбаран кäрдäнд |
آنها بمباران کردند |
|
көптеген |
бесиари |
بسياري |
|
басқа |
дигäр |
دیگر |
|
реакция |
ваконеш |
واكنش |
|
халық |
мäрдом |
مردم |
|
сол кезде |
дäр ан зäман |
- در آن زمان |
|
не |
че |
چه |
|
не болды? |
че буд? |
چه بود ؟ |
|
сан, мөлшер |
эддэ |
عده |
|
көп мөлшерде |
эддэйе зиад |
عده زياد |
|
майдан, шеп |
джебһе |
جبهه |
|
олар барды |
анһа рäфтäнд |
آنها رفتند |
|
отан |
вäтäн |
وطن |
|
олар қорғады |
анһа дефа кäрдäнд |
آنها دفاع کردند |
Енді Мұхаммад пен Раминнің әңгімесін тыңдалық:
|
Рамин: Мынау соғыс туралы деректі фильм. Иран мен Ирак соғысы. |
Рамин: Ин йек фильме мостäнäд äз джäнг äст. Джäнге Иран вä Эрақ. |
رامین - این یک فیلم مستند از جنگ است . جنگ ایران و عراق . |
|
Мұхаммад: Иран мен Ирак соғысы қай жылы басталды? |
Мухаммад: Джäнге Иран вä Эрақ дäр че сали ағаз шод? |
محمد - جنگ ایران و عراق در چه سالی آغاز شد ؟ |
|
Рамин: 1359 жылдың шахривар айының аяғында Саддам режимі Иранға шабуыл жасады. |
Рамин: Ахäре шäһривäре сале 1359 режиме Сäддам бе Иран хäмле кäрд. |
رامین - آخر شهریور سال 1359 رژيم صدام به ایران حمله کرد . |
|
Мұхаммад: Саддам режимі неге Иранға шабуыл жасады? |
Мухаммад: Чера режиме Сäддам бе Иран хäмле кäрд? |
محمد - چرا رژيم صدام به ايران حمله كرد ؟ |
|
Рамин: Ислам революциясын құлату үшін алпауыт елдердің арандатуымен Иранға шабуыл жасады. |
Рамин: Бäрайе набудие енғелабе еслами, бе тäхрике ғодрäтһайе бозорг бе Иран хäмле кäрд. |
رامین - براي نابودي انقلاب اسلامي ، به تحريك قدرتهاي بزرگ به ايران حمله كرد . |
|
Мұхаммад: Ирактық қарулы күштер Иранның қай қалаларына шабуыл жасады? |
Мухаммад: Нируһайе эрағи бе кодам шäһрһайе Иран хäмле кäрдäнд? |
محمد - نیروهای عراقی به کدام شهرهای ایران حمله کردند ؟ |
|
Рамин: Ирактық күштер алдымен Иранның оңтүстігіндегі Хузистан облысына шабуыл жасады. |
Рамин: Нируһайе эрағи эбтеда бе остане Хузестан, дäр джонубе Иран, хäмле кäрдäнд. |
رامین - نیروهای عراقی ابتدا به استان خوزستان - در جنوب ايران - حمله کردند . |
|
Мұхаммад: Соғыс Хузистан облысында ғана болды ма? |
Мухаммад: Джäнг фäғäт дäр астане Хузестан буд? |
محمد - جنگ فقط در استان خوزستان بود ؟ |
|
Рамин: Жоқ. Ирактың құрлықтағы әскері Иранның оңтүстік және батыс облыстарына шабуыл жасады. Ирактық ұшақтар көптеген қалаларды бомбалады. |
Рамин: Нä. Нируһайе зäминие Эрақ бе останһайе ғäрби вä джонубие Иран хäмле кäрдäнд. Һäвапеймаһайе эрағи низ шäһрһайе зиади ра бомбаран кäрдäнд. |
رامین - نه . نیروهای زمینی عراق به استانهاي غربي و جنوبي ايران حمله کردند . هواپیماهای عراقي نيز شهرهای زیادی را بمباران کردند . |
|
Мұхаммад: Олар Теһранды да бомбалады ма? |
Мухаммад: Айа анһа Теһран ра һäм бомбаран кäрдäнд? |
محمد - آیا آنها تهران را هم بمباران کردند ؟ |
|
Рамин: Ия. Теһран мен басқа да көптеген қалаларды бомбалады. |
Рамин: Бäле. Теһран вä бесиари äз шäһрһайе дигäр. |
رامین - بله . تهران و بسیاری از شهرهای دیگر . |
|
Мұхаммад: Сол кездегі Иран халқының реакциясы қандай болды? |
Мухаммад: Ваконеше мäрдоме Иран дäр ан зäман че буд? |
محمد - واكنش مردم ایران در آن زمان چه بود ؟ |
|
Рамин: Көптеген адамдар соғыс майданына барып, өз отандарын қорғады. |
Рамин: Эддейе зиади бе джебһе рäфтäнд вä äз вäтäне худ Иран дефа кäрдäнд. |
رامین - عده زيادي به جبهه رفتند و از وطن خود ایران ، دفاع کردند . |
Ирактың Иранға қарсы соғысында Иранды қорғауға бар күшін салған Қарулы күштермен қоса Сақшылар корпусы мен басиждердің (халықтық күштер) де бұл қорғанысқа қосқан үлестері аз емес. Сақшылар корпусы мен басиждер Имам Хомейнидің бұйрығымен Иранды қорғау және оны абадтандыру мақсатында құрылған халықтық күштер болып табылады. Қарулы күштер Сақшылар корпусы және басиж күштерімен бірге Иранды қорғауға бар күштерін салды. Батыс елдері Саддам режимін әртүрлі жаңа технологиялық қарулармен, атап айтқанда, химиялық қарулармен қамтамасыз етіп отырған жағдайда Иран әскери және экономикалық санкциялармен қыспаққа алынып, Иранға көптеген өндірістік және өнеркәсіптік тауарлардың кіргізілуіне тыйым салынды. Қасиетті қорғаныс Иран халқы үшін исламдық және ұлттық міндет болып саналды. Қазір де соғыс майданында Иранды қорғаған ардагерлер сол күндердің естеліктерін достары мен таныстарына баяндайды. Бұл адамдардың естеліктері қызықты. Олардың кейбіреулері тіпті кітап немесе фильм түрінде де ұсынылған.
Тегтер
