Сәу 14, 2016 11:28 Asia/Almaty

Естеріңізде болса, өткен екі бөлімде Мұхаммад пен досының Иранды аралату турымен Хузистан облысына сапар шеккенін айттық.

 Хузистан облысы табиғи тартымдылықтарымен қоса, экономикалық тұрғыдан да Иран үшін өте маңызды аймақ. Иранның мұнай көздерінің басым бөлігі де осы жерде орналасқан. Иран Хузистанда шығарылған мұнайды Парсы шығанағының айлақтарынан қатынайтын кемелер арқылы экспорттайды. Хузистанның көптеген қалаларында мұнай ұңғымалары бар. Осы ұңғымалардан газ шығып, оның жануына байланысты Ахваздың аспаны қызыл түсті болып тұрады. Ахваз – Хузистан облысының орталығы. Карун өзені осы қаланың ортасынан ағып өтеді. Мұхаммад пен досының Ахвазға жеткендері осы. Бұл күн ұясына қонып, ымырт үйірілген шақ. Алдымен жаңа сөздерге назар аударып, одан кейін Мұхаммад пен оның достарының бірі Саид екеуінің Ахваз кештері жайлы әңгімесін тыңдаймыз.

 

неге

чера

چرا

бұл жерде

инджа

اينجا

аспан

асеман

آسمان

қызыл

қермез

قرمز

кеш, түн

шäб

شب

кештері

шäбһа

شبها

кейде

гаһи

گاهي

түс

рäнг

رنگ

себебі

бе хатер

به خاطر

жалын

шоле

شعله

ұңғыма

чаһ

چاه

ұңғымалар

чаһһа

چاهها

мұнай

нäфт

نفت

жетекші

раһнäма

راهنما

тур

тур

تور

ол айтты

у гофт

او گفت

облыс

остан

استان

көптеген

бесиари

بسیاری

онда бар

ан дарäд

آن دارد

көне

қäдими

قدیمی

ең көне

қäдимитäрин

قدیمی ترین

ол экспорттайды

ан садер миконäд

آن صادر می کند

сондықтан

пäс

پس

көбірек

биштäр

بیشتر

нүктелер, жерлер

ноқат

نقاط

орналасқан, бар

воджуд дарäд

وجود دارد

табыс

дäрамäд

درآمد

негізгі

äсли

اصلی

сату

форуш

فروش

дұрыс па?

дорост äст?

درست است ؟

бірақ

äмма

اما

тауар

кала

کالا

тауарлар

калаһа

کالاها

басқа

дигäр

دیگر

не

че

چه

өзен

руд

رود

үлкен

бозорг

بزرگ

ең үлкен

бозоргтäрин

بزرگترين

дәл сол

һäман

همان

орта

вäсäт

وسط

ол өтеді

ан мигозорäд

آن می گذرد

мен ойламаппын

мäн фекр немикäрдäм

من فكر نمي كردم

осындай

ин ғäдр

اين قدر

кейбір

бäзи

بعضي

кеме

кешти

کشتی

кемелер

кештиһа

کشتی ها

олар қатынайды

анһа рäфтомäд миконäнд

آنها رفت و آمد می کنند

олар қатынай алады

анһа митäванäнд рäфтомäд конäнд

آنها می توانند رفت و آمد کنند

көпір

поль

پل

әдемі

зиба

زیبا

мен серуендеймін

мäн ғäдäм мизäнäм

من قدم می زنم

менің серуендегім келеді

мäн дуст дарäм ғäдäм безäнäм

من دوست دارم قدم بزنم

оның үстінде

руи-е ан

روی آن

жаяу

пиаде

 

 

Енді Мұхаммад пен Саидтің әңгімесіне қайта оралайық. Олар басқа жолаушылармен бірге автобуста қонақүйге қарай беттеп келеді.

 

 

محمد - چرا اينجا آسمان قرمز است ؟

 

Мухаммад: Чера инджа асеман қермез äст?

Мұхаммад: Мына жердің аспаны неге қызыл?

سعید - آسمان شبهای اهواز گاهي قرمز است . این رنگ قرمز به خاطر شعله چاههای نفت است .

 

Саид: Асемен-е шäбһай-е Äһваз гаһи қермез äст. Ин рäнг-е қермез бе хатер-е шоле-йе чаһһай-е нäфт äст.

Саид: Ахваздың кешкі аспаны кейде қызыл түсті болады. Оның қызыл түсті болуы мұнай ұңғымаларынан шығатын жалынға байланысты.

محمد - بله . راهنمای تور هم گفت استان خوزستان چاههای نفت بسیاری دارد .

 

Мухаммад: Бäле. Раһнäмай-е тур һäм гофт остан-е Хузестан чаһһай-е нäфт-е бесиари дарäд.

Мұхаммад: Ия. Сапардың жетекшісі де Хузистан облысында көптеген мұнай ұңғымаларының бар екенін айтты.

سعید - قدیمی ترین چاه هاي نفت ایران در خوزستان است .

 

Саид: Қәдимитäрин чаһһай-е нäфт-е Иран дäр Хузестан äст.

Саид: Иранның ең көне мұнай ұңғымалары Хузистан облысында орналасқан.

محمد - پس ایران نفت بسیاری از این استان صادر می کند

Мухаммад: Пäс Иран нäфт-е бесиари äз ин остан садер миконäд.

Мұхаммад: Онда Иран осы облыстан көп мөлшерде мұнай экспорттайды екен ғой.

سعید - بله . در بیشتر نقاط این استان ، چاه نفت وجود دارد .

 

Саид: Бäле. Дäр биштäр-е ноқат-е ин остан чаһ-е нäфт воджуд дарäд.

Саид: Ия. Осы облыстың көптеген жерінде мұнай ұңғымалары бар.

محمد - درآمد اصلی ایران از فروش نفت است . درست است ؟

 

Мухаммад: Дäромäд-е äсли-е Иран äз форуш-е нäфт äст. Дорост äст?

Мұхаммад: Иранның негізгі табысы мұнай саудасынан түседі. Солай ма?

سعید - بله . اما ایران کالاهای دیگری هم صادر می کند .

 

Саид: Бäле. Äмма Иран калаһай-е дигäри һäм садер миконäд.

Саид: Ия. Бірақ Иран басқа тауарлар да экспорттайды.

محمد - چه رود بزرگی . این همان رود کارون است ؟

 

Мухаммад: Че руд-е бозорги! Ин һäман руд-е Карун äст?

Мұхаммад: Неткен үлкен өзен! Мынау әлгі Карун өзені ме?

سعید - بله . اینجا رود کارون است . رود کارون از وسط شهر اهواز می گذرد .

 

Саид: Бäле. Инджа руд-е Карун äст. Руд-е Карун  äз вäсäт-е шäһр-е Äһваз мигозорäд.

Саид: Ия. Бұл – Карун өзені. Карун өзені Ахваз қаласының ортасынан ағып өтеді.

محمد - فکر نمی کردم رود کارون این قدر بزرگ باشد .

 

Мухаммад: Фекр немикäрдäм руд-е Карун ин ғäдр бозорг башäд.

Мұхаммад: Карун өзені осындай үлкен деп ойламаппын.

سعید - رود کارون بزرگترین رود ایران است . بعضي از کشتی ها می توانند در این رود رفت و آمد کنند .

 

Саид: Руд-е Карун бозоргтäрин руд-е Иран äст. Бäзи äз кештиһа митäванäнд дäр ин руд рäфтомäд конäнд.  

Саид: Карун өзені – Иранның ең үлкен өзені. Осы өзенде кемелердің кейбір түрлері қатынай алады.

محمد - اين چه پل زیبایی است ! دوست دارم روی آن پیاده قدم بزنم .

 

Мухаммад: Ин че пол-е зибаии äст! Дуст  дарäм руй-е ан пиаде ғäдäм безäнäм.

Мұхаммад: Мынау неткен әдемі көпір! Оның үстінде жаяу серуендегім келеді.

Ия. Ахваз көпірі әдемі әрі оның үстінде серуендеу жанға жағымды. Мұхаммад Ахваз қаласына, оның көшелері, халқы мен үлкен әрі суы мол Карун өзеніне және оның көпіріне қарап отыр. Бұл жер ол үшін таңсық. Хузистан облысы пайдалы қазбалар тұрғысынан өте маңызды аймақ болып табылады. Осы мәселе аталмыш облыстың экономикалық дамуына себеп болды. Облыс халқының бір тобы мұнай компаниясының қызметкерлері, жұмысшылары немесе инженерлері болып табылады. Тағы бірқатары мұнай танкерлерінде жұмыс істейді. Автобус Ахваз көпірінің үстінен өтіп барады. Автобустың терезесінен самал жел соғып тұр. Мұхаммад Карунның баяу ағып жатқан суына таңдана қарайды. Автобустағы жолаушылар шаршап тұрғандарына қарамастан бар ынталарымен Ахваз қаласының тартымдылықтарын қызыға тамашалар отыр. Бұл қала басқа қалалардан өзгеше әрі оның тарихы Иранның көне тарихынан бастау алады. Егер қыста немесе ерте көктемде Иранға келсеңіздер, міндетті түрде Хузистан мен Ахваз қаласын аралауды өз бағдарламаларыңызға енгізіңіздер. 

Ескерту! Жаттығуларда келтірілген “ä” дыбысы қазақ тіліндегі қысқа “а” дыбысына сәйкес келеді.