Иран университеттері
Естеріңізде болса, өткен бірнеше бағдарламада Мұхаммад пен досы Рамин екеуі Ирандағы білім беру жүйесі жайында әңгімелескен болатын.
Бүгінгі әңгіменің тақырыбы – Ирандағы университеттер. Иран – Таяу Шығыстағы жоғарғы білім беретін маңызды орталықтардың бірі. Иранның мемлекеттік және жеке меншік жоғарғы оқу орындарында студенттер әртүрлі салаларда докторантура деңгейіне дейін білім алады. Ирандық зерттеушілер зерттеу нәтижелерін, сондай-ақ, кітаптар мен ғылыми мақалаларын басқа елдердегі ғылыми орталықтарға ұсынады. Алдымен бүгінгі бөлімнің жаңа сөздеріне назар аударыңыздар:
تو مي داني |
ту мидани |
сен білесің |
تحصيل |
тӓхсил |
білім алу |
من انتخاب کردم |
мӓн ентехаб кӓрдӓм |
мен таңдадым |
براي |
бӓрайе |
үшін |
ادبيات |
ӓдӓбиат |
әдебиет |
تو علاقه داري |
ту ӓлағе дари |
сен қызығасың |
شايد |
шайӓд |
мүмкін |
البته |
ӓлбӓтте |
әлбетте, алайда |
دليل |
дӓлил |
себеп, дәлел |
ديگر |
дигӓр |
басқа |
اما |
ӓмма |
бірақ |
دانشگاه |
данешгаһ |
университет |
دانشگاهها |
данешгаһһа |
университеттер |
از نظر |
ӓз нӓзӓр |
тұрғыдан |
علمي |
элми |
ғылыми |
سطح |
сӓтх |
деңгей |
سطح خوب |
сӓтх-е хуб |
жақсы деңгей |
تو درست مي گويي |
ту дорост мигуйи |
сен дұрыс айтасың |
تحصيل کرده |
тӓхсил кӓрде |
оқыған адам |
تحصيل کرده ها |
тӓхсил кӓрдеһа |
оқыған адамдар |
مرکز |
мӓркӓз |
орталық |
مراکز |
мӓракез |
орталықтар |
تحقيقاتي |
тӓхғиғати |
зерттеу |
دنيا |
дониа |
әлем |
آنها کار مي کنند |
анһа кар миконӓнд |
олар қызмет істейді |
پزشک |
пезешк |
дәрігер |
پزشکان |
пезешкан |
дәрігерлер |
کار |
кар |
жұмыс |
من مي بينم |
мӓн мибинӓм |
мен көремін |
كشورها |
кешвӓрһа |
елдер |
اطراف |
ӓтраф |
айнала |
مداوا |
модава |
ем, дәрмен |
آنها مي آيند |
анһа миайӓнд |
олар келеді |
همه |
һӓме |
барлық |
دولتي |
доулӓти |
мемлекеттік |
غير دولتي |
ғейр-е доулӓти |
мемлекеттік емес, жеке меншік |
دانشگاه آزاد اسلامي |
данешгаһ-е азад-е Еслами |
исламдық «Азад» университеті |
دانشگاه پيام نور |
данешгаһ-е Пӓйаменур |
«Пайам-е нур» университеті |
وجود دارد |
воджуд дарӓд |
бар |
بزرگ |
бозорг |
үлкен |
بزرگترين |
бозоргтӓрин |
ең үлкен |
خاورميانه |
хавӓрмиане |
Таяу Шығыс |
مثلا" |
мӓсӓлӓн |
мысалы |
مکاتبه اي |
мокатэбэ |
корреспонденция |
دانشجو |
данешджу |
студент |
دانشجويان |
данешджуйан |
студенттер |
پنج شنبه |
пӓнджшӓнбе |
бейсенбі |
جمعه |
джоме |
жұма |
کلاس |
келас |
сабақ, дәріс |
کلاس ها |
келасһа |
сабақтар |
آنها شرکت مي کنند |
анһа шеркӓт миконӓнд |
олар қатысады |
آنها مي توانند شرکت کنند |
анһа митӓванӓнд шеркӓт конӓнд |
олар қатыса алады |
عالي |
аали |
керемет |
كارمندان |
кармӓндан |
қызметкерлер |
ادامه |
едамэ |
жалғасы |
آنها ادامه مي دهند |
анһа едамэ мидеһӓнд |
олар жалғастырады |
Енді Мұхаммад пен Раминге қайта оралып, олардың әңгімелерін тыңдайық:
محمد – مي داني چرا من ايران را براي تحصيل انتخاب کردم ؟ |
Мухаммад: Мидани чера мӓн Иран ра бӓрайе тӓһсил ентехаб кӓрдӓм? |
Мұхаммад: Білім алу үшін неліктен Иранды таңдағанымды білесің бе? |
رامين – شايد به ادبيات فارسي خيلي علاقه داري . |
Рамин: Шайӓд бе ӓдӓбиат-е фарси хейли ӓлағе дари. |
Рамин. Парсы әдебиетіне қызыққан боларсың. |
محمد – بله . البته . اما دليل ديگري هم دارد . چون دانشگاههاي ايران از نظر علمي در سطح خوبي هستند . |
Мухаммад: Бӓле. Ӓлбӓтте. Ӓмма дӓлил-е дигӓри һӓм дарӓд. Чун данешгаһһай-е Иран ӓз нӓзӓре элми дӓр сӓтхе хуби һӓстӓнд. |
Мұхаммад: Ия. Әрине. Бірақ басқа да себебі бар. Иран университеттері ғылыми тұрғыдан жоғары деңгейде. |
رامين – درست مي گويي . تحصيل کرده هاي ايراني در مراکز مهم علمي و تحقيقاتي دنيا کار مي کنند . |
Рамин: Дорост мигуий. Тӓһсил кардеһай-е ирани дӓр мӓракез-е моһемм-е элми вӓ тӓһғиғати-е дониа кар миконӓнд. |
Рамин: Дұрыс айтасың. Оқыған ирандықтар әлемнің басты ғылыми-зерттеу орталықтарында қызмет істейді. |
محمد – کار پزشکان ايراني هم بسيار خوب است . من مي بينم که از كشورهاي اطراف براي مداوا به ايران مي آيند . |
Мухаммад: Кар-е пезешкан-е ирани һӓм бесиар хуб ӓст. Мӓн мибинӓм ке ӓз кешвӓрһайе ӓтраф бӓрайе модава бе Иран миайӓнд. |
Мұхаммад: Ирандық дәрігерлердің жұмысы да жақсы. Көрші елдерден емделу үшін адамдар Иранға келіп жатқанын көремін. |
رامين – اين پزشكان در دانشگاههاي بزرگ ايران تحصيل كرده اند . |
Рамин: Ин пезешкан дӓр данешгаһһай-е бозорг-е Иран тӓһсил кӓрде-ӓнд. |
Рамин: Бұл дәрігерлер Иранның үлкен университеттерінде білім алған. |
محمد – همه دانشگاههاي ايران دولتي هستند ؟ |
Мухаммад: Һӓме данешгаһһай-е Иран доулӓти һӓстӓнд? |
Мұхаммад: Иранның барлық университеттері мемлекеттік пе? |
رامين – نه . مثلا" دانشگاه آزاد اسلامي غيردولتي است . اين دانشگاه ، بزرگترين دانشگاه خاورميانه است . |
Рамин: Нӓ. Мӓсӓлӓн данешгаһ-е Азад-е еслами ғейр-е доулӓти ест. Ин данешгаһ бозоргтӓрин данешгаһ-е хавӓрмиане ӓст. |
Рамин: Жоқ. Мысалы, исламдық «Азад» университеті мемлекеттік емес. Бұл университет Таяу Шығыстағы ең үлкен жоғары оқу орны болып табылады. |
محمد – دانشگاه مکاتبه اي هم در ايران وجود دارد ؟ |
Мухаммад: Данешгаһ-е мокатэбэий һӓм дӓр Иран воджуд дарӓд? |
Мұхаммад: Иранда қашықтықтан оқытатын университет те бар ма? |
رامين – بله . البته . دانشگاه پيام نور يک دانشگاه مکاتبه اي است . دانشجويان مي توانند پنج شنبه و جمعه در کلاس هاي اين دانشگاه شرکت کنند . |
Рамин: Бӓле. Ӓлбӓтте. Данешгаһ-е пӓйамнур йек данешгаһ-е мокатэбэий ӓст. Данешджуйан митӓванӓнд пӓнджшӓнбе вӓ джоме дӓр келасһай-е ин данешгаһ шеркӓт конӓнд. |
Рамин: Ия. Әрине. «Пайам-е нур» университеті қашықтықтан білім беретін оқу орны. Студенттер бейсенбі және жұма күндері осы университеттің сабақтарына қатыса алады. |
محمد – عالي است . پس کارمندان هم مي توانند به تحصيلات خود ادامه دهند . |
Мухаммад: Аали ӓст. Пӓс кармӓндан һӓм митӓванӓнд бе тӓһсилате ход эдаме деһӓнд. |
Мұхаммад: Керемет екен. Онда қызметкерлер де өз оқуларын жалғастыра алады екен ғой. |
Мұхаммад пен Раминнің әңгімесінен түсінгеніңіздей, Иранда әртүрлі университет бар. Мемлекеттік университеттерге түскен студенттер осы оқу орындарында білім алады, ал кейбіреулері мемлекеттік емес университеттерде оқиды. Исламдық «Азад» университетінің факультеттері Иранның көптеген қалаларында орналасқан. Бұл университетте 1 миллионнан астам студент білім алып жатыр. «Пайам-е нур» университетінің қашықтықтан оқытатын оқу орны екенін де білдік. Бұл унивесритет дәрістеріне қатыса алмайтын адамдар үшін өз оқуларын жалғастыруға мүмкіндік береді. Кез келген жағдайда барлық адамдар үшін университте білім алу мүмкіндігі бар. Егер сіз Иран университетінде білім алғыңыз келсе, қажетті мағлұматты тиісті орталықтардан ала аласыз.
Ескерту! Жаттығуларда келтірілген “ä” дыбысы қазақ тіліндегі қысқа “а” дыбысына сәйкес келеді.