Ирандағы білім беру жүйесі: жоғарғы мектеп
Сәу 14, 2016 11:58 Asia/Almaty
Естеріңізде болса, Мұхаммад пен Рамин Ирандағы оқыту кезеңдері жайлы әңгімелескен болатын.
Рамин Мұхаммадқа Иранда 7-12 жасқа дейінгі балалардың бастауыш мектепке баратынын түсіндірген еді. Олар бастауыш мектепке дейін мектепке дайындық сабақтарына барады, ал бастауыш мектептен кейін үш жыл орта мектепте оқиды. Одан кейін, жоғарғы мектептегі оқыту кезеңі басталады. Мұхаммад пен Рамин әңгімелерінің жалғасында жоғарғы мектеп жайлы сөйлеседі. Алдымен жаңа сөздерге назар аударалық:
|
кезең |
доуре |
دوره |
|
бастауыш мектеп |
дäбестан |
دبستان |
|
мектеп |
мäдрäсе |
مدرسه |
|
бағдарлау |
раһнемайи |
راهنمایی |
|
балалар |
бäчеһа |
بچه ها |
|
оқушы |
данеш амуз |
دانش آموز |
|
оқушылар |
данеш амузан |
دانش آموزان |
|
деңгей, кезең |
мäрхäле |
مرحله |
|
бір деңгей, кезең |
мäрхäлейи |
مرحله اي |
|
олар өтеді |
анһа тей миконäнд |
آنها طي مي كنند |
|
олар барады |
анһа мирäвäнд |
آنها می روند |
|
кейін |
пäс äз |
پس از |
|
жоғарғы мектеп |
дäбирестан |
دبیرستان |
|
үш жыл |
се сал |
سه سال |
|
созылады |
тул микешäд |
طول می کشد |
|
аттестат |
диплом |
ديپلم |
|
олар алады |
анһа мигирäнд |
آنها مي گيرند |
|
олар бара алады |
анһа митäванäнд берäвäнд |
آنها می توانند بروند |
|
аттестат алу |
герефтäн-е диплом |
گرفتن دیپلم |
|
бір кісі |
кäси |
کسی |
|
ол барады |
у мирäвäд |
او می رود |
|
оның барғысы келеді |
у михаһäд берäвäд |
او می خواهد برود |
|
егер |
äгäр |
اگر |
|
университет |
данешгаһ |
دانشگاه |
|
ол оқиды |
у миханäд |
او می خواند |
|
оның оқуы керек |
у байäд беханäд |
او باید بخواند |
|
ол сабақ оқиды |
у дäрс миханäд |
او درس می خواند |
|
тағы бір жыл |
йек сале дигäр |
یک سال دیگر |
|
универститетке дайындық сабақтары |
пиш данешгаһи |
پیش دانشگاهی |
|
аталады |
нам дарäд |
نام دارد |
|
барлығы |
һäме |
همه |
|
пән |
мäтлäб |
مطلب |
|
пәндер |
мäталеб |
مطالب |
|
бірдей |
йексан |
یکسان |
|
олар үйренеді |
анһа йад мигирäнд |
آنها یاد می گیرند |
|
сала |
реште |
رشته |
|
салалар |
рештеһа |
رشته ها |
|
әртүрлі |
мохтäлеф |
مختلف |
|
олар сабақ оқиды |
анһа дäрс миханäнд |
آنها درس می خوانند |
|
олар сабақ оқи алады |
анһа митäванäнд дäрс беханäнд |
آنها می توانند درس بخوانند |
|
қандай салалар? |
че рештеһайи? |
چه رشته هایی ؟ |
|
математика, нақты ғылымдар |
риази |
ریاضی |
|
жаратылыс ғылымдары |
олум-е тäджроби |
علوم تجربی |
|
гуманитарлық ғылымдар |
олум-е енсани |
علوم انسانی |
|
тобы |
горуһи äз |
گروهی از |
|
өнер мектебі |
һонäрестан |
هنرستان |
|
бар |
воджуд дарäд |
وجود دارد |
|
механика |
меканик |
مکانیک |
|
компьютер |
кампиутер |
کامپیوتر |
|
бухгалтерия |
хесабдари |
حسابداری |
|
графика |
герафик |
گرافیک |
|
қызығатын |
моуред-е äлағе |
مورد علاقه |
Енді Мұхаммад пен Раминге қайтып оралып, олардың әңгімелерін тыңдайық:
|
Мұхаммад: Иранда бастауыш пен орта мектептен кейін оқушылар қандай кезеңдерді өткереді? |
Мухаммад: Дäр Иран пäс äз доурей-е дäбестан вä мäдрäсей-е раһнемайи данешамузан че мäрхäлейи ра тей миконäнд? |
محمد - در ايران ، پس از دوره دبستان و مدرسه راهنمایی ، دانش آموزان چه مرحله اي را طي مي كنند ؟ |
|
Рамин: Олар орта мектептен кейін жоғарғы мектепке барады. |
Рамин: Анһа пäс äз мäдрäсей-е раһнемайи бе дäбирестан мирäвäнд. |
رامین - آنها پس از مدرسه راهنمایی به دبیرستان می روند . |
|
Мұхаммад: Жоғарғы мектеп қанша жылға созылады? |
Мухаммад: Дäбирестан чäнд сал тул микешäд? |
محمد - دبیرستان چند سال طول می کشد ؟ |
|
Рамин: Жоғарғы мектеп үш жылға созылады. Үш жылдан кейін оқушылар аттестат алады. |
Рамин: Доурей-е дäбирестан се сал тул микешäд. Пäс äз се сал данеш амузан диплум мигирäнд. |
رامین - دوره دبیرستان سه سال طول می کشد . پس از سه سال دانش آموزان دیپلم می گیرند . |
|
Мұхаммад: Олар аттестат алғаннан кейін университетке бара ала ма? |
Мухаммад: Анһа пäс äз герефтäн-е диплом митäванäнд бе данешгаһ берäвäнд? |
محمد - آنها پس از گرفتن دیپلم می توانند به دانشگاه بروند ؟ |
|
Рамин: Жоқ. Егер университетке барғылары келсе, аттестат алғаннан кейін бір жыл сабақ оқулары керек. Ол университетке дайындық курсы деп аталады. |
Рамин: Нä. äгäр кäси михаһäд бе данешгаһ берäвäд байäд пäс äз диплом йек сал дäрс беханäнд. Ин доурей-е пиш данешгаһи нам дарäд. |
رامین - نه . اگر کسی می خواهد به دانشگاه برود ، باید پس از دیپلم یک سال دیگر درس بخواند . این دوره پیش دانشگاهی نام دارد . |
|
Мұхаммад: Оқушылардың барлығы жоғарғы мектепте бірдей пәндер оқи ма? |
Мухаммад: Һäме данешамузан дäр доурей-е дäбирестан мäталеб-е йексани йад мигирäнд? |
محمد - همه دانش آموزان در دوره دبیرستان مطالب یکسانی یاد می گیرند ؟ |
|
Рамин: Жоқ. Оқушылар әртүрлі салаларда сабақ оқи алады. |
Рамин: Нä. Данешамзуан митäванäнд дäр рештеһай-е мохтäлеф дäрс беханäнд. |
رامین - نه . دانش آموزان می توانند در رشته های مختلف درس بخوانند . |
|
Мұахаммад: Мысалы, қандай салаларда? |
Мухаммад: Мäсäлäн че рештеһайи? |
محمد - مثلا" چه رشته هایی ؟ |
|
Рамин: Біреулері нақты, жаратылыс және гуманитарлық ғылымдар бойынша оқыса, оқушылардың бір тобы өнер мектептеріне барады. |
Рамин: Рештеһай-е риази, олум-е тäджроби вä олум-е енсани, горуһи äз данешамузан һäм бе һонäрестан мирäвäнд. |
رامین - رشته هاي ریاضی ، علوم تجربی و علوم انسانی / گروهی از دانش آموزان هم به هنرستان می روند . |
|
Мұхаммад: Өнер мектептерінде де әртүрлі салалар бар ма? |
Мухаммад: Дäр һонäрестан һäм рештеһай-е мохтäлефи воджуд дарäнд? |
محمد - در هنرستان هم رشته های مختلفی وجود دارد ؟ |
|
Рамин: Ия. Механика, компьютер, бухгалтерия, графика және... |
Рамин: Бäле. Рештеһай-е месл-е меканик, кампиутер, хесабдари, герафик вä ... |
رامین - بله . رشته هایی مثل مکانیک ، کامپیوتر ، حسابداری ، گرافیک و ... |
|
Мұхаммад: Оқушылардың өздерін қызықтыратын салада оқу оқи алатыны өте жақсы екен. |
Мухаммад: Хейли хуб äст ке данешамузан митäванäнд дäр рештей-е моуред-е äлағешун дäрс беханäнд. |
محمد - خیلی خوب است که دانش آموزان می توانند در رشته مورد علاقه شان درس بخوانند . |
Рамин мен Мұхаммадтың әңгімесінен жоғары мектептегі оқушылардың әртүрлі салаларда сабақ оқи алатындықтары белгілі болды. Оқушылар аттестаттарын алғаннан кейін, егер универстиетте оқуларын жалғастырғысы келсе, университетке дайындық курсын оқиды. Бұл кезеңде пәннің көлемі мен оның қиындығы орта мектеп, тіпті жоғарғы мектеп деңгейінен де жоғары болады. Әдетте, университеке дайындық курсында оқитын оқушылар уақыттарының басым бөлігін сабақ оқумен өткізеді. Себебі, университетке дайындық кезеңінен кейін алдағы тағдырын анықтайтын, өте маңызды қабылдау емтиханына қатысады. Егер жалпыға ортақ қабылдау емтиханы жайлы көбірек білгілеріңіз келсе, келесі бөлімді жіберіп алмаңыздар!
Ескерту! Жаттығуларда келтірілген “ä” дыбысы қазақ тіліндегі қысқа “а” дыбысына сәйкес келеді.
Тегтер
