Маусым 18, 2016 23:00 Asia/Almaty

Естеріңізде болса, Мұхаммад, Саид пен Рамин Ширазда осы қаланың көруге тұрарлық жерлерін аралады.

Бүгін Рамин достарынВакил базары, мешіті мен моншасын көруге алып барды. Ол достарына Кәрімхан Зенд туралы айтады. Зендтер династиясының негізін қалаушы Кәрімхан Зенд 1750 жылы Иранда билікке келіп, Ширазды астана ретінде таңдады. Оның кезінде Иранда қышжәне әйнек зауыттары ашылып, Ширазда қазір осы қаланың тарихи ескерткіштерінің бір бөлігі саналатын Вакил базары, моншасы мен мешіті және Кәрімхан қамалы сияқты ғимараттар салынды. Бұрынғы кезде қаланың барлық сауда-саттығы Вакил базарында жасалатын. Базардың бір бөлігінде саудагерлер еш алаңсыз  өз тауарларын қалдырып кете алатын. Вакил базарының жұмысы бүгінгі күні де өрлеп тұр. Шираз қаласының қонақтары ол жерден базарлық пен сыйлық сатып алады.

Бүгінгі сабақтың жаңа сөздеріне назар аударыңыздар:

біз өттік

ма обур кӓрдим

ما عبور کرديم

бұрын

ғӓблӓн

قبلا"

алаң

мейдан

ميدان

ол аталады

ан нам дарӓд

آن نام دارد

жақын

нӓздик

نزديک

базар

базар

بازار

неткен, қаншалықты

чеғӓдр

چه قدر

дәстүрлі

соннӓти

سنتي

төбе

сӓқф

سقف

күмбез, арка

тағ

طاق

сен дұрыс айтасың

ту дорост мигуйи

تو درست مي گويي

ұқсас

шӓбиһ

شبيه

қала

шӓһр

شهر

олар салды

анһа сахтеӓнд

آنها ساخته اند

шулы

шолуғ

شلوغ

бұрынғы, өткен

гозӓште

گذشته

бүгінгі сияқты

месл-е емруз

مثل امروز

дәуірлеу, өркендеу

роунағ

رونق

онда болған

ан даште ӓст

آن داشته است

жүрек

ғӓлб

قلب

шынайы

вағейи

واقعي

барлық

тӓмам

تمام

істер

омур

امور

сауда-саттық

базӓргани

بازرگاني

ол жасалатын

ан ӓнджам мишоде ӓст

آن انجام مي شده است

дүкендер

мӓғазеһа

مغازه ها

екі тарап

до тӓрӓф

دو طرف

платформа, орындық, сәкі

сӓку

سکو

құжыра (дәстүрлі базарлардағы сауда бөлмелерінің атауы)

ходжре

حجره

ішкі жағы

дахел

داخل

олар айтады

анһа мигуйӓнд

آنها مي گويند

жүздеген

сӓдһа

صدها

шамамен

тӓғрибӓн

تقريبا"

барлық зат

һӓме чиз

همه چيز

алыс-беріс, сауда

дад-о-сетад

داد و ستد

дұрыс

дорост ӓст

درست است

солай

һӓмин тур ӓст

همين طور است

бірнеше

чӓнд

چند

қосымша базар

базар-е фӓр’и

بازار فرعي

үлкен базар

базар-е бозорг

بازار بزرگ

тігіншілер базары

базар-е хӓййатһа

بازار خياطها

тігінші

хӓййат

خياط

мешіт

мӓсджед

مسجد

монша

хӓммам

حمام

маңайы, жақында

нӓздики

نزديکي

кез келген зат

һӓрче

هرچه

сіз қалайсыз

шомо дуст дарид

شما دوست داريد

сатып алыңыз

бехӓрид

بخريد

бірге

баһӓм

باهم

біз барамыз

ма берӓвим

ما برويم

мен сенімдімін

мӓ мотмӓенӓм

من مطمئنم

осындай әдемі

бе һӓмин зибайи

به همين زيبايي

Енді Вакил базарына барайық. Мұхаммад, Рамин мен Саид Вакил базарына келді. Мұхаммад өз достары үшін базарлық  ретінде қолөнер бұйымдарын немесе тағы басқа заттар алмақшы. Олар осы базар туралы әңгімелеседі. Назар аударыңыздар:

Мұхаммад: Біз бұдан бұрын бірнеше рет мына алаңнан өткенбіз.

Мухаммад: Ма ғӓблӓн чӓнд бар ӓз ин мейдан обур кӓрдим.

محمد - ما قبلا" چند بار از اين ميدان عبور کرديم .

 

Рамин: Бұл жер «Шәһидтер алаңы» деп аталады. Базар да жақын.

Рамин: Инджа мейдан-е шоһӓда нам дарӓд ке нӓздик-е базар ӓст.

رامين - اينجا ، ميدان شهدا نام دارد كه نزديك بازار است .

 

Мұхаммад: Мына базар неткен үлкен әрі әдемі! Иранның дәстүрлі базарларының барлығының төбелері биік әрі олардың әдемі аркалары бар.

Мухаммад: Чеғӓдр ин базар бозорг вӓ зибаст. Базарһай-е соннӓти-е Иран һӓме дарайи сӓқфһай-е болӓнд вӓ тағһай-е зиба ӓст.

محمد - چه قدر اين بازار بزرگ و زيباست . بازارهاي سنتي ايران ، همه داراي سقف هاي بلند و طاق هاي زيبا هستند .

 

Рамин: Дұрыс айтасың. Бұл базарды Лар қаласындағы Қейсарие базарына ұқсастырып салған.

Рамин: Дорост мигуий. Ин базар ра шӓбиһ-е базар-е Қейсӓрие шӓһр-е Лар сахтеӓнд.

رامين - درست مي گويي . اين بازار را شبيه بازار قيصريه شهر لار ساخته اند .

 

Мұхаммад: Өте шулы екен. Бұрынғы кездері де бұл базар  бүгінгі күндегідей қайнап тұрды ма?

Мухаммад: Хейли һӓм шолуғ ӓст. Айа дӓр гозӓште низ ин базар месл-е емруз роунӓқ даште ӓст?

محمد - خيلي هم شلوغ است . آيا در گذشته نيز اين بازار مثل امروز رونق داشته است ؟

 

Рамин: Әрине. Бұрынғы кезде бұл жер Шираздың нағыз жүрегі болған. Барлық сауда-саттық осы жерде жасалатын.

Рамин: ӓлбӓтте. Дӓр гозӓште инджа ғӓлб-е вағейи-е Шираз буде вӓ тӓмам-е омур-е базӓргани дӓр инджа ӓнджам мишоде ӓст.

رامين - البته . در گذشته اينجا قلب واقعي شيراز بوده و تمام امور بازرگاني دراينجا انجام مي شده است .

 

Мұхаммад: Екі жақты бойлай әдемі дүкендер салыныпты!

Мухаммад: Че мӓғазеһай-е зибаии ду тӓрӓф-е ан сӓку сахтеӓнд.

محمد - چه مغازه هاي زيبايي دو طرف آن سکو ساخته اند!

 

Рамин: Мұхаммаджан! Дәстүрлі базарлардың ішіндегі дүкендер «құжыра» деп аталады. Вакил базарында жүздеген құжыра бар.

Рамин: Мухаммад джан! Бе мӓғазеһай-е дахел-е базарһай-е соннӓти, «ходжре» мигуйӓнд. Базар-е Вӓкил сӓдһа ходжре дарӓд.

رامين - محمد جان ! به مغازه هاي داخل بازارهاي سنتي ، حجره مي گويند . بازار وکيل صدها حجره دارد .

 

Саид: Бұл жерде барлық заттар дерлік сатылатын тәрізді. Солай ма?

Саид: Тӓғрибӓн дӓр инджа һӓме чиз дад-о-сетад мишӓвӓд. Дорост ӓст?

سعيد - تقريبا" دراينجا همه چيز داد و ستد مي شود . درست است ؟‌

 

Рамин: Ия. Дәл солай. Бұл базарда бірнеше қосымша базарлар да бар: үлкен базар, тігіншілер базары және тағы басқалары.

Рамин: Бӓле. Һӓмин тур ӓст. Ин базар чӓнд базар-ӓ фӓр’и дарӓд. Месл-е базар-е бозорг, базар-е хӓййатһа вӓчӓнд базар-е дигӓр.

رامين - بله . همين طور است . اين بازار چند بازار فرعي دارد . مثل بازار بزرگ ، بازار خياط ها و چند بازار ديگر /

 

Мұхаммад: Вакилмешіті мен моншасы да осы маңайда ма?

Мухаммад: Мӓсджед вӓхӓммам-е Вӓкил һӓм дӓр һӓмин нӓздики ӓст?

محمد - مسجد و حمام وکيل هم در همين نزديکي است ؟

 

Рамин: Мына базардан қалаған заттарыңды алыңдар. Одан кейін бәріміз бірге Вакил мешіті мен моншасына барамыз. 

Рамин: Һӓрче дуст дарид ӓз ин базар бехӓрид, та баһӓм бе мӓсджед вӓ хӓммам-е Вӓкил берӓвим.

رامين - بله . هرچه دوست داريد از اين بازار بخريد ، تا با هم به مسجد و حمام وکيل برويم .

 

Мұхаммад: Ол жерлердің де осындай әдемі екендігіне сенімдімін.

Мухаммад: Мотмӓенӓм ке анджа низ бе һӓмин зибайи ӓст.

محمد - مطمئنم که آنجا نيز به همين زيبايي است .

 

 

Олар 3 сағатқа жуық Вакил базарын аралап, оның түрлі бөлімдерін көреді. Мұхаммад бір былғары сөмке мен достарына бірнеше кішігірім базарлық алды. Одан кейін үшеуі Вакил моншасына барды. Ол жердің архитектурасы ерекше.

Вакил моншасы бірнеше бөліктен, соның ішінде, шаһ отыратын бөліктен тұрады. Төбесі күмбезді болып келген моншаның іші әдемі қыш тақташалармен безендірілген. Оның ортасында мәрмәрдан жасалған үлкен хауыз бар. Ол жерде жылы суға толтырылған екі хауыз да бар. Мұхаммад моншаның түрлі бөліктерін суретке түсірді. Одан кейін намаз оқу үшін сол маңайдағы Вакил мешітіне барды.

Вакил мешітінің оңтүстігімен шығысындаекі төбе қалқасы бар.  Оның көркем шабестандарының (намаз оқитын жер) әдемі бағаналары көздің жауын алады, ал «Марварид» деп аталатын үлкен арка мешіттің солтүстік бөлігінде орналасақан. Сол күні де басқа күндердегідей Шираз қаласының көрінісі есте қаларлықтай көркем еді. Мұхаммад пен Саид ертең Шираздан Теһранға қайтады. Бірақ Шираз бен Фарс облысында олар көрмеген тарихи ескерткіштер мен көруге тұрарлық аймақтар әлі де көп. Олар келесі сапарларында Фарс облысының басқа да тартымдылықтарымен танысар деп үміттенеміз.