Жібек жолы бойындағы кереуен-сарайлар
Өткен бағдарламада Мұхаммад пен Саид өз әңгімелерінде Жібек жолы мен Иран елінің оның кейбір бөлімдерін қайта қалпына келтіру жоспары туралы айтқан болатын.
Бүгінгі бағдарламада олардың Жібек жолы туралы әңгімелерінің жалғасын тыңдаймыз.
Жібек жолы бұрынғы заманда түрлі елдердің арасында экономикалық және мәдени байланыстарды орнатқан маңызды әрі танымал жол болып табылады. Жібек жолының бір бөлігі Қытай теңізін басып өтіп, Қытайды Үндістанға, Үндістанды Африканың шығысына қосқан.
Бұл жолдың бойында көптеген тарихи ескерткіштер болған. Олардың бір бөлігі бүгінгі күнге дейін сақталған. Осы ескерткіштердің қатарына Жібек жолының жолаушылары демалып,тынығатын кереуен-сарайлар жатады. Адамдардың ұзақ жолдарда шаршайтыны белгілі. Сондықтан, олар үшін қауіпсіз жерде демалып, өз тауарларының бір бөлігін сатуға мүмкіндік тудыратын кереуен-сарайлардың болуы ыңғайлы болды.
Мұхаммад пен Саид осы жайында әңгімелеседі. Бүгінгі бағдарламаның жаңа сөздеріне назар аударайық:
Жібек жолы |
джаддейе äбришäм |
جاده ابریشم |
атырап, маңайы |
äтраф |
اطراف |
сен білесің |
ту мидани |
تو می دانی |
кереуен-сарай |
карäвансäра |
کاروانسرا |
көптеген |
зиади |
زیادی |
ол болған |
ан воджуд даште äст |
آن وجود داشته است |
не |
чист |
چيست |
қонақүй |
һотел |
هتل |
бүгін |
эмруз |
امروز |
жолаушы |
мосафер |
مسافر |
мекен |
мäхäл |
محل |
демалу |
естерахäт |
استراحت |
жолаушылар |
мосаферан |
مسافران |
кештері |
шäбһа |
شبها |
олар демалатын |
анһа естерахäт микäрдäнд |
آنها استراحت می کردند |
жаңа, енді |
тазе |
تازه |
мен түсіндім |
мäн фäһмидäм |
من فهمیدم |
мағына |
мä’ни |
معنی |
міндетті түрде |
хäтмäн |
حتما" |
ескерткіштер |
асар |
آثار |
ол қалған |
ан бäрджай манде äст |
آن برجای مانده است |
шөл |
кäвир |
کویر |
көне |
ғäдими |
قدیمی |
ол бар |
ан воджуд дарäд |
آن وجود دارد |
тиесілі |
мäрбут бе |
مربوط به |
мен ойлаймын |
мäн фекр миконäм |
من فکر می کنم |
саяхатшы |
гäрдешгäр |
گردشگر |
саяхатшылар |
гäрдешгäран |
گردشگران |
шетелдік |
хареджи |
خارجي |
олар ұнатады |
анһа дуст дарäнд |
آنها دوست دارند |
көптеген |
бесиар |
بسیار |
олар көреді |
анһа мибинäнд |
آنها می بینند |
олардың көргілері келеді |
анһа дуст дарäнд бебинäнд |
آنها دوست دارند ببینند |
солай |
һäмин тур äст |
همین طور است |
тіпті |
хäтта |
حتی |
мекендеу |
еғамäт |
اقامت |
ұнамды, жағымды |
делпäзир |
دلپذیر |
сен танисың, білесің |
ту мишенаси |
تو مي شناسي |
дәуірлер, кезеңдер |
доуран |
دوران |
ол қалды |
ан манде äст |
آن مانده است |
аймақ |
мäнтäғе |
منطقه |
шөлді |
кäвири |
کویری |
мен білемін, танимын |
мäн мишенасäм |
من مي شناسم |
олар баратын |
анһа мирäфтäнд |
آنها مي رفتند |
олар тоқтайтын, аялдайтын, түнейтін |
анһа еғамäт микäрдäнд |
آنها اقامت می کردند |
оңай |
бе рахäти |
به راحتی |
олар барады |
анһа мирäвäнд |
آنها می روند |
олар бара алады |
анһа митäванäнд берäвäнд |
آنها می توانند بروند |
әрине |
äлбäтте |
البته |
климат, ауа-райы |
аб-о-һäва |
آب و هوا |
әдемілік, сұлулық |
зибайи |
زیبایی |
көнелік |
ғедмäт |
قدمت |
тұщы су |
аб-е ширин |
آب شیرین |
ол сол жерге тартады |
ан бе анджа микешанäд |
آن به آنجا می کشاند |
Енді Мұхаммад пен Саидтің әңгімесіне назар аударайық. Бұл диалог өткен бағдарламадағы әңгіменің жалғасы.
Саид: Жібек жолының бойында көптеген кереуен-сарайлардың болғанын білесің бе? |
Саид: Мидани дäр äтраф-е джаддейеäбришäм, карäвансäраһайе зиади воджуд даште äст? |
سعید - می دانی در اطراف جاده ابریشم ، کاروانسراهای زیادی وجود داشته است ؟
|
Мұхаммад: Кереуен-сарай деген не? |
Мухаммад: Карäвансäра чист? |
محمد - کاروانسرا چیست ؟
|
Саид: Кереуен-сарайлар қазіргі қонақүйлер сияқты жолаушылардың демалатын орны болған. Жібек жолының жолаушылары кештерде осы кереуен-сарайларда демалатын. |
Саид: Карäвансäра месл-е һотелһай-е эмруз, мäхäлл-е естерахäт-е мосаферан буд. Мосаферан-е джаддейе äбришäм, шäбһа дäр ин карäвансäраһа естерахäт микäрдäнд. |
سعید - کاروانسرا مثل هتل هاي امروز ، محل استراحت مسافران بوده است . مسافران جاده ابريشم ، شبها در این کاروانسراها استراحت می کردند .
|
Мұхаммад: Кереуен-сарайдың не екенін енді түсіндім. Жібек жолының бойында кереуен-сарайлар міндетті түрде көп болған ғой. Бұл кереуен-сарайлардан ескерткіштер қалды ма? |
Мухаммад: Тазе фäһмидäм карäвансäра бе че мä’ни äст. Хäтмäн карäвансäраһай-е зиади дäр äтраф-е джаддейе äбришäм воджуд даште äст. Айа асари äз ин карäвансäраһа бäрджай манде äст? |
محمد - تازه فهمیدم کاروانسرا به چه معنی است . حتما" کاروانسراهای زیادی در اطراف جاده ابريشم وجود داشته است . آیا آثاری از این کاروانسراها برجای مانده است ؟
|
Саид: Ия. Иранның шөлінде Жібек жолына тиесілі бірнеше кереуен-сарай бар. |
Саид: Бäле. Дäр кäвир-е Иран чäнд карäвансäрай воджуд дарäд ке мäрбут бе джаддейе äбришäм äст. |
سعید - بله . در کویر ایران چند کاروانسرای قدیمی وجود دارد که مربوط به جاده ابریشم است.
|
Мұхаммад: Шетелдік саяхатшылар бұл кереуен-сарайларды көруді ұнатады деп ойлаймын. |
Мухаммад: Фекр миконäм гäрдешгäран-е хареджи бесиар дуст дарäнд ке ин карäвансäраһа ра бебинäнд. |
محمد - فکر می کنم گردشگران خارجی بسیار دوست دارند که این کاروانسراها را ببینند .
|
Саид: Солай. Тіпті осы көне кереуен-сарайларда түнеген де сондай жақсы. |
Саид: Һäмин тур äст. Хäтта еғамäт дäр ин карäвансäраһай-е ғäдими, хейли делпäзир äст. |
سعید - همین طور است . حتی اقامت در این کاروانسراهای قدیمی ، خیلی دلپذیر است .
|
Мұхаммад: Сол кездерден қалған кереуен-сарайды білесің бе? |
Мухаммад: Карäвансäрайи ра мишенаси ке äз ан доуран манде башäд? |
محمد - کاروانسرایی را مي شناسي که از آن دوران مانده باشد ؟ |
Саид: Шөлді жерде орналасқан Маранджаб кереуен-сарайын білемін. Хорасаннан Рей мен Исфаһанға жол тартқан жолаушылар осы кереуен-сарайда тоқтайтын. |
Саид: Карäвансäрай-й Мäрäнджаб дäр мäнтäғей-е кäвири ра мишенасäм. Мосаферани ке äз Хорасан бе Рей вä Есфäһан мирäфтäнд, дäр ин карäвансäра еғамäт микäрдäнд. |
سعید - کاروانسرای مرنجاب در منطقه کویری را می شناسم . مسافرانی که از خراسان به ری و اصفهان می رفتند ، در این کاروانسرا اقامت می کردند .
|
Мұхаммад: Саяхатшылар ол жерге оңай бара алады ма? |
Мухаммад: Айа гäрдешгäран митäванäнд бе рахäти бе анджа берäвäнд? |
محمد - آیا گردشگران می توانند به راحتی به آنجا بروند ؟
|
Саид: Әрине. Шөлдің климаты, кереуен-сарайдың көнелігі мен әдемілігі және оның тұщы суы көптеген жолаушылар мен саяхатшыларды сол жерге тартады. |
Саид: Äлбäтте. Аб-о-һäвайе кäвири, зибайи вä ғедмäт-е карäвансäра вä аб-е ширин-е ан, мосаферан вä гäрдешгäран-е зиади ра бе анджа микешанäд. |
سعید - البته . آب و هوای کویری ، زیبایی و قدمت کاروانسرا و آب شیرین آن ، مسافران و گردشگران زیادی را به آنجا می کشاند .
|
Саид айтып өткендей, осы кереуен-сарайдың жерасты суы өте дәмді. Маранджаб кереуен-сарайы Тұзды көл деп те танымал болған Құм көлінің оңтүстігіндегі шөлді аймақта орналасқандықтан, кереуен-сарайдың суының тұщылығы ирандық және шетелдік саяхатшылардың таңданысын тудырады. Маранджаб кереуен-сарайына жақын жерде орналасқан Бахрам сарайы, Тұзды шөл жолы және Аран мен Бидгол шахрестаны осы аймаққа жыл сайын келетін саяхатшылар санының артуына себеп болды.<