Рамазан - мүмкіндіктер айы (10)

Қасиетті Рамазан айы! Өмірімізде Алланың бар екенін және Оның қасында болуымызды бұрынғыдан да көбірек сезінетін ай.

Бұл айда әр нәрсенің көңіл-күйі адамды исламдық өмірге жетелейді. Исламдық өмір салтында өте маңызды тұстар бар. Ең алдымен, іс-әрекеттердің сыртқы түрін ұстанумен бірге заттардың ішкі жағына назар аудару. Екіншіден, жеке адам мен қоғамға мән беру, ең соңында жеке және қоғамдық істерде тәртіпті сақтау.

Исламда адамдардың сенімі  мен амалдары арасында терең және тығыз байланыс бар. Аллаға және қияметке иманы бар адамның амалы дінге негізделеді. Егер біреу ішкі амалдарға қол жеткізгендіктен ғибадаттарды орындаудан босатылдым десе, ол қабыл болмайды. Өзі ең жоғары  дәрежеде болған Ислам пайғамбары (с.ғ.с.) басқаларға қарағанда парыздарын орындауға және тыйым салынған нәрселерден тартынуға көбірек мән берген.  Негізінде, іс-әрекеттің сыртқы түрі мен ішкі көрінісі бір ақиқаттың екі жағы. Оның біріне немқұрайлық білдіру, шын мәнінде, бұл ақиқатты дұрыс түсінбеу.

Исламдық өмір салтындағы келесі тармақ – жеке адам мен қоғамға көңіл бөлу. Ислам әрқашан жамағатпен ғибадат етуді ұсынады. Бұл жамағатта екі адам ғана болса да, жеке ғибадат етуден артық. Қажылық ғибадаттарын топпен орындау немесе жамағатпен намаз оқу Исламда өте маңызды. Ғибадаттағы тәртіп, әсіресе оның әлеуметтік әсері болса, Ислам үмбетінің ұйымшыл және біртұтас келбетін көрсетеді. Мүміндерде бірлік болуы керек. Барлық мұсылмандар бір басшының қамқорлығында болып, оның бұйрығын орындауы керек. Әрине, мұсылмандар бағынатын басшы күнә мен қателіктен пәк болуы керек. Мұсылман қауымы пәк имам (ғ.с.) болмаған кезде бірлігі мен тұтастығын сақтау үшін діннен де, оның үкімдерінен де хабардар және соған сай әрекет ететін адамға ілесу қажет. Бұл адамда қажетті саяси-әлеуметтік сана-сезім және езгіге қарсы тұру үшін батылдық болуы керек. Исламда жеке адам да, қоғам да маңызды болғандықтан және олардың діни және дүниелік өсуі мен кемелдігі әрқашан бірге болатындықтан, Исламдағы барлық ғибадаттардың жеке және әлеуметтік аспектілері бар. Ораза бұл ережеден тыс емес. Мұсылмандар  аштық пен шөлдеуге шыдамдылық білдіріп, күнделікті қажеттіліктерін қамтамасыз етуге күші жетпейтін мұқтаждардың жағдайын жақсы түсінеді.

Рамазан айында мұсылмандар әрқашан дастархандарын жайып, мұқтаждарды осы дастархандарға шақырады. Олар бірігіп борышкерлер мен қаржы мәселесіне байланысты түрмеге жабылған адамдарды босатуға талпынады. Мұқтаж жастарды күнкөріспен қамтамасыз ету, жұмыс орындарын ашу да бұл айда мұсылмандардың көп көңіл бөлетін істерінің бірі.

Ислам істердегі тәртіпті сақтауға ерекше мән беріп, барлық ғибадаттарды орындаудың белгілі уақыттары мен орындарын белгілеген. Мұсылмандар дүниенің қай жерінде болса да белгілі бір уақытта және құбылаға қарай намаз оқиды. Олар белгілі бір уақытта және белгілі бір әдеппен қажылыққа барады және белгілі бір уақытта әрбір адам белгілі бір тәртіппен және тәртіппен ораза ұстайды. Мұсылмандар белгілі бір уақытта және белгілі бір әдеппен қажылыққа барады және белгілі бір уақытта әрбір адам белгілі бір тәртіппен және тәртіппен ораза ұстайды. Рамазан айында барша мұсылмандар күн шықпай тұрып, жеңіл тамақ жеп, Аллаға құлшылық етеді, таң азаннан кешкі азанға дейін кез келген тамақ пен сусыннан тартынады. Тәртіп сақтаудың маңыздылығы соншалық, имам Әли (ғ.с.) өмірінің соңғы сәттерінде тақуалықты бұйырып, имандылыққа шақырғаннан кейін балалары мен шәкірттерін істерде тәртіп сақтауға шақырады. Әрине, тәртіп сақтаудың басқа әрекеттер сияқты сыртқы түрі де, ішкі көрінісі де бар. Имам Әли (ғ.с.) өзінің ең жақсы серіктерінің бірі Мәлік Аштарға жазған хатында тәртіптің мәнін баяндап: «Уақыты келмейтін істерге асықпа, қолынан келетін істерге ерінбе, түсініксіз істерді жасауды талап етпе және түсінікті істерді орыңда. Барлық істі өз орныңда  және уақытында жаса»,- деп кеңес берді.

Бұл жайттардың барлығы, яғни қоғам мен қоғамдық қарым-қатынасқа көңіл бөлу, жеке адамға көңіл бөлу, ішкі жан дүниесіне мән беру,  жүйелі әрі нақты әрекеттерді ұқыптылықпен орындау  барлық илаһи діндердің назарында болған. Бірақ бұл діндерді ұстанушылар арасында бұрмалаушылар болды. Бәлкім, осы ауытқулардың болуы Алла Тағаланың өз өсиеттерін бірегей Ислам діні түрінде адамдарға еске салуына себеп болған шығар.

Әрбір адамның және қоғамның өмір сүру салтына сол адам мен қоғамды басқаратын нанымдардың немесе дүниетанымның және құндылықтардың түрі әсер етеді. Материалистік дүниетанымдар мен   пайдаға бағытталған құндылықтар табиғи түрде ерекше өмір салтын жасайды. Илаһи дүниетанымы мен бақытқа бағытталған құндылықтар белгілі бір өмір салтын қалыптастыратын сияқты. Исламдық өмір салтында Құранмен таныс болу және оның нұсқауларын орындау бұл өмір салтындағы негізгі және маңызды тіректердің бірі болып табылады. Ислам пайғамбары (с.ғ.с.) өз дінін адамзатқа әмбебап мектеп ретінде таныстырған алғашқы күннен бастап өз сөздері мен мәлімдемелерінде Құранның көркем аяттарын үнемі қолданып отырды. Көпқұдайшылықтың, зұлымдық пен надандықтың қара бұлттары адам өмірінің аспанын түнертіп, адамзатты тығырыққа тіреген заманда адамзаттың қараңғылықтағы жолын ашқан Құран аяттарының көрінісі болды. Құран өмірлік ілімімен жүректерді баурап, адам баласына дұрыс өмір жолын ұсынады. Қасиетті Құран Кәріммен танысудың ең маңызды және ең жоғары сатысы – оның ілімдерін ұстану екені сөзсіз.

Бұл илаһи кітапта адам мен қоғамға бағыт-бағдар беретін өте құнды нұсқаулар мен ілімдер бар. Осы нұсқауларды дұрыс біліп, жүзеге асырса, әлем басқа түске еніп, жамандық пен күнәләрден құтылады. Аятолла Хаменеи баршаны Құранға сай амал етуге шақырып: «Құранды амал ету Құранды жаңғыртудың негізі болып, оны оқумен ғана шектелмейік десеке,  қоғамымызды Құрандық етуіміз керек. Біз амалдарымызды Құрандық етуіміз керек, Құранға иман келтіріп, Құранның уәдесін хақ деп білуіміз керек»,- деді. Құран о бастан талай жүректерді баурап алды. Осы уақытқа дейін түрлі саладағы адамдар Құранның нұрлы нұрымен жан дүниелері сергек болу үшін уақыттарын Құранды оқып, оны жаттап, тәпсірлеуге жұмсаған. Құран ғұламаларының айтуынша, адамзат қоғамы Құранның адам баласының жақсы өмір сүруі үшін қандай хабарлар екенін түсінсе, оған ынтамен қарайды. Бұл мүбәрәк айда да Құран аяттарының арқасында исламдық және құрандық өмір жолына қадам басамыз деп сенеміз.