Pars Today

Ирактың Иранға қарсы таңылған сегіз жылдық соғысы, басқаша айтқанда, Иранның сегіз жылдық қасиетті қорғанысы ислам өркениетінің бағытында қозғалыс туғызған құндылықтарға толы.

Өркениет – ұлт болмысының құрамдас бөліктерінің бірі, оның қалыптасуында көптеген оқиғалар рөл атқарады. Өркениет зерттеушілері бірлік, қауіпсіздік  пен билік, ынтымақтастық, адамгершілік құндылықтар мен руханият сияқты түйінді сөздер өркениеттің қалыптасуы,  дамуы мен ілгерілеуінде маңызды  және ықпалды деп санайды. Ирактың Иранға қарсы таңылған сегіз жылдық соғысы, бір жағынан алып  қарағанда, көп қирау әкелді. Бірақ басқа көзқараспен қарасақ, бұл ұғымдарды Иранның Ислам революциясында көрнекті етіп, 1979 жылғы Иран революциясымен басталған қазіргі ислам өркениетінің сабақтастығында таптырмас рөл атқарды.

1980 жылы 22 қыркүйекте Ирактың БААС-шыл  режимі Иранға қарсы тең емес  соғыс бастады. Ал ұлы Иран халқы беделді, құрбандық пен бірлікке ие ұлы ерлік  жасады, оны Иранның қазіргі тарихында «Қасиетті қорғаныс» деп атайды.  Бұл бірегей эпос Иран  халқының үстемшілдікке қарсы бірлігінің, жаппай  қатысуының, құрбандықтарының, ерлігі мен  мақтаныштарының айқын көрінісін көрсетті. Бұл  түсініктердің әрқайсысы қазіргі ислам өркениетінде  көрнекті рөл атқарды. Сегіз жыл бойы таңылған соғыс кезінде Иран халқының бірлігі мен тұтастығы ислам өркениетінің алға жылжуы мен көтерілуіндегі ең маңызды істердің бірі болып табылады. Өйткені әрбір  өркениет алға жылжып, даму үшін ынтымақты қажет етеді. Бұл мәселе ұлттар арасындағы ынтымақтастықтың ынталандырушы факторы  болып табылады. Бұл адамдардың өркениеттің алға басуына және кеңеюіне қатысуына және қиындықтар мен проблемаларға қарсы тұруына себеп болады.БААС режимінің Батыс пен Шығыстың ынтымақтастығымен Иран Ислам Республикасының жаңа қалыптасып келе жатқан жүйесіне қарсы шабуылы Иранның қалалық және өнеркәсіптік құрылымына көп  зиян келтіргенімен, Иранның ынтымағы мен бірлігіне себеп болды. Иран халқы ортақ мақсат үшін бірікті.  Имам Хомейнидің (р.а.)  айтуынша, "соғысты  бүліктер жойылғанша  күш-қуатпен  жалғастыру керек".

Таңдалған соғыс басталған кезінде Иранда 36 миллион халық болды. Оның ішінде соғыста 5 миллион адам тікелей, 5 миллион адам жанама жұмыс қатысты, ал қалған 26 миллион адам, соның ішінде әйелдер, қарттар, тіпті кәмелетке толмағандар да соғыста қандай да бір рөл атқаруға тырысты.   Барлық ирандық этникалық топтар әртүрлі жас топтарында, кәрі, жас, жасөспірім, ерлер мен әйелдер, барлығы,  сөздің шын мағынасында, осы қасиетті  қорғаныста әрекет етіп, дұшпандардың алдында бірлік пен ынтымақпен тұрды.

Ресми статистика мен елдер билігінің мойындаулары бойынша Ирактың Иранға қарсы соғысы кезінде Саддамға 40-тан астам мемлекет көмектескенін,  олардың ішінде Америка бастаған  Батыс лагерінің алпауыт мемлекеттері мен елдері мен Кеңес Одағы бастаған алпауыт державалар мен Шығыс лагерінің елдері болды. Бірақ Иран халқының Аллаға арқа сүйеуі, бірлігі мен жанашырлығы және имам Хомейнидің  (р.а.) нұсқауы дұшпанның Иран  жерінің бір бөлігін де өз бақылауында ұстауға қабілетсіз етті.

Ынтымақтастық  және қатысу – қасиетті қорғаныс кезеңінде және Иран майданының ішінде анық көрінетін басқа нәрселер.  Иран жауынгерлері Құран Кәрімнің  ілімдерін басшылыққа ала отырып, дұшпанға табандылық, және  қарқындылықпен қарсы тұрды. Олар Иран қоғамындағы әртүрлі ұлттар мен тілдерден болды, олар бір-біріне шынайылық,  мейірімділік пен жанашырлықпен қарады. Командирлердің өз әскерлеріне деген кішіпейіл, бауырмалдық қарым- қатынасы үлкен сүйіспеншілікті тудырады. Ирандық жауынгерлердің бір-біріне деген адал және сүйіспеншілікке толы мінез-құлқы соғыс майдандарын махаббаттың, тазалықтың және бауырластықтың ұлы орталығына айналдырды. Оның жылуы  күн сайын жаңа мүшелерді тарта бастады. Ал окоптың ауыртпалығын махаббат пен жайлылықтың көлеңкесіне айналдырды.  Соғыс пен майданның ең әдемі көріністерінің бірі болған бұл  бауырластық олардағы ынтымақтастық пен ынтымақтастық рухын еселей түсті.

Өркениет мәселелерін талқылауда ынтымақтастық мәселесі ерекше орын алады және өркениеттердің тууы мен ілгерілеуінің тиімді факторларының бірі ретінде қарастырылады. Өркениет мүшелерінің арасында ынтымақ болған  кезде, олар өз мәселелерін бірге шешеді.  Сондықтан ынтымақтастық, және ынтымақтасу мәдениеті ретінде қасиетті қорғаныс мәдениетінің Ирандағы заманауи ислам өркениетінің  ілгерілеуінде маңызды рөл атқарғанын және  атқарып жатқанын батыл мойындауға болады.

Өркениетке қарсы мәселе ретінде соғыс көптеген қирауларды тудыратынын бәріміз білеміз, бірақ қауіпсіздіктің негізін құрайтын және соғыстың одан да көп зиянын болдырмауға болатын нәрсе - Иран Ислам Республикасының қасиетті қорғанысында  қолданылатын «жиһад» құнды ұғымы  Ирак БААС режимінің қатыгез агрессиясы  қарсы шынайы болды.  Алла Тағала қасиетті Құран Кәрімде  «Хаж» сүресінің 40-аятында: "... Егер Алла адамдарды, бірін-бірі арқылы қорғамаса, манастырлар, шіркеулер, яһудилердің құлшылық орындары және ішінде Алланың аты  көбірек зікір етілетін мешіттер құлатылар еді..."- деді.  Өркениет ғалымдары өркениеттердің дамуындағы тиімді құрамдастардың бірі ретінде жердің шекарасын күзету мен қорғауды және әскери  күштің іргетасын нығайтуды да атап өтті. Егер елдің қорғаныс саласында күш-қуаты жоғары болса, сол дәрежеде ол  өзінің қауіпсіздік факторын арттырады және сыртқы қауіп-қатерлерге қарсы тосқауыл жасайды. Сондықтан өркениеттің беделі мен қауіпсіздігін сақтаудағы әскери салалардың маңызды рөлін жоққа шығаруға болмайды.

Иран Ислам Республикасында таңылған соғыстың басында қорғаныс үшін  қуатты әскери өнеркәсіптер болған жоқ. Тіпті ол американдық әскери кеңесшілердің қатысуына тәуелді болғандықтан іс жүзінде пайдасыз болды. Бірақ қасиетті қорғаныс процесінде Иран халқы өзінің ішкі күші мен тиімді күштерінің жаңашыл  рөлін пайдалану арқылы оған қол жеткізді. Ал бүгінде  әлем Иранның қорғанысы мен әскери техникасы саласында білім мен беделмен жұмыс істеп жатқан жастарының қасиетті қорғаныс мәдениетінен туындайтын  -жігеріне куә болып отыр. Сол себепті әлемнің барлық  алпауыт мемлекеттері исламдық Иранның алдында тізе бүкті.

Өркениеттің басқа талаптарының қатарында мәдениеттің рөлін атап өткен жөн. Ислам революциясына дейін Иран қоғамының атмосферасын Пехлеви және Тағут кезеңдерінің құндылықтарға қарсы және адамгершілікке қарсы  мәдениеті басқарды. Ал жастар ислам құндылықтарынан ығыстырылды. Бірақ аз уақыттың ішінде Ислам революциясы жастарды соғыс пен жиһад науқанына әкелді. Ел үшін жанын пида еткен Бехнам  Мұхаммади, Хұсейн Фахмиде, Мәһди  Бакери, Мұхаммад Джаханара, Ибрахим Хеммат, Хасан Багери, Мехди  Зейнуддин, Хұсейн Харази, Мәһди  Каве, Хазан Джаван Рашид сынды  батырлар шәһидтіктің жоғары деңгейіне жетті.  Бүгінде осынау шәһидтердің өмірбаяны мен өсиеттеріне шолу жасай отырып, сегіз жыл бойы соғыста  болғаны олардың моральдық және рухани өсуіне орасан зор ықпал еткенін аңғарамыз.

Салт-дәстүр мен адамгершілік қасиеттер өркениеттердің дамуындағы ең ықпалды факторлардың бірі болып табылады. Уилл Дюранттың көзқарасы бойынша қоғамның мәдени құндылықтарына негізделген ахлақ өркениетті  өмірдің қалыптасуына, бағыт-бағдары мен жалғасуына әкеледі. Сондықтан  қасиетті қорғаныс кезеңінде жауынгерлердің тамаша адамгершілік құндылықтары мен руханияты ислам өркениетінің жүзеге асуы мен дамуына жол көрсететін тағылымдарға толы.

Бұл бағдарламада біз қасиетті қорғаныстың заманауи ислам өркениетін ілгерілету мен көтерудегі рөлі мен ықпалын талқыладық және әрбір өркениетке ынтымақтастық, бірлік пен тұтастық, ынтымақтастық пен  ынтымақтастық, қауіпсіздік пен билік, адамгершілік пен руханилық сияқты элементтер қажет екенін анықтадық.  

Иран халқының сегіз жылдық қасиетті қорғанысы барлық қиындықтарға қарамастан, Иран Ислам Республикасының заманауи өркениетінде ерекше рөл атқарған құндылықтар мен тұжырымдамаларға толы. Жаңа өркениет, оның ұғымдары мен құндылықтарының нұры бүгінде Ислам әлемінің түкпір-түкпірінде жарқырап тұр және ол әлемде жаңа маусымды атап өтпекші .