Ресей мен Қытай басшылары бірполярлық әлемге қарсы
Бейсенбі күні Ресей президенті Владимир Путин Самарқандтағы Шанхай Ынтымақтастық Ұйымы (ШЫҰ) саммиті аясында Қытай төрағасы Си Цзиньпинмен кездесіп, бірполярлық әлем құру әрекетті қабылдауға болмайтынын мәлімдеді.
Путин: «Бір полярлы әлем құру әрекеттері соңғы кездері мүлде ұсқынсыз формаға ие болды және планетадағы елдердің басым көпшілігі үшін мүлдем қолайсыз»,- деді.. Си Цзиньпин өз кезегінде Қытай мен Ресей жауапты әлемдік державаның үлгісін көрсетуге дайын екенін айтты.
Ресей мен Қытай президенттерінің бірполярлық әлемге қарсылығын қуаттауы АҚШ бастаған Батыс блогының әлемде либералдық тәртіпті өз мүдделеріне сәйкес қалыптастыру күш-жігерінің жалғасуына байланысты жасалды. Бір полярлық жүйені жалғастыру әрекетінің мысалы ретінде Қытайдың ықпалының кеңеюі деп аталатын әрекетке қарсы тұру үшін Вашингтонның әріптестерімен Азия-Тынық мұхиты аймағында QUAD альянсы (АҚШ, Австралия, Жапония және Үндістан) және ACOS альянсы (АҚШ, Ұлыбритания және Австралия) сияқты әртүрлі әскери және қауіпсіздік одақтарын құру әрекетін келтіруге болады.
Әлемдік жүйенің шындығы халықаралық деңгейде, әсіресе Ресей мен Қытай сияқты державалардың саяси, экономикалық, тіпті әскери және қауіпсіздік тенденцияларына байланысты көпполярлы жүйеге бет алғанын көрсетеді. Вашингтон өзінің жоғары қауіпсіздік құжаттарында оларды ревизионисттік державалар деп атады. Ресей Сыртқы істер министрі Сергей Лавров: «АҚШ әлемді мәңгілік бір полярлы күйде қалдырғысы келетінін ашық түрде жариялайды, ал шын мәнінде бұл үрдіс қарама-қарсы бағытта жүріп жатыр. Әлем көп полярлы»,- деді.
Ресей мен Қытай АҚШ-тың бірполярлық жүйені сақтаудағы күш-жігеріне қарсы нақты ұстанымын Джо Байденнің ұстанымдарына сәйкес білдірді. АҚШ-тың бұрынғы президенті Дональд Трамптың біржақтылықты тұрақтандыру және АҚШ-тың әлемдік жүйедегі гегемониясын сақтау жолындағы жойқын әрекеттерін жақсы білетін Байден АҚШ-тың әлемде көшбасшылығын жалғастыруын басқа жолмен және бұл жолы орынды түрде, яғни Украина соғысын сылтау етіп көрсетуге тырысты. Джорджтаун университетінің профессоры Дэниел Нексон: «АҚШ әлемнің 1990 жылдардағы және ағымдағы ғасырдың бірінші онжылдығындағы тарихи ерекше дәуірге енді ұқсамайтынын қабылдауы керек. Бір полярлық билік дәуірі аяқталды және қайтып келмейді»,- деді.
Қазіргі халықаралық жүйенің шындығы Қытай, Үндістан, Ресей және басқа да дамушы экономикалық державалар сияқты айтарлықтай мүмкіндіктері бар жаңа державалардың пайда болғанын көрсетеді. Сонымен бірге БРИКС, Шанхай ынтымақтастық ұйымы сияқты институттар мен топтардың құрылуы биліктің Батыстан Шығысқа ауысуының бір түрін көрсетеді. Сондықтан АҚШ талаптары мен жаһандық көшбасшылық рөлін ойнау мақсатына қарамастан, экономикалық, саяси, әскери және қауіпсіздік тенденциялар Вашингтонның бұл талабына қайшы келеді.
