Құдс – Ислам әлемінің көркі (3)

1979 жылы Ислам революциясымен бір уақытта және имам Хомейни идеяларының ықпалымен Палестинаның алғашқы қарсыласу қозғалысы құрылды.

Дүниежүзілік әл-Құдс күні қарсаңында сионистік режим жаулап алынған жерлердегі азат етуші палестиналықтарға қарсы тұруға әрекеттенумен қатар, араб үкіметтерімен қарым-қатынастарын қалыпқа келтіруге тырысуда  және Палестина мен қасиетті Құдстың басып алынуын ұмыттырмақ.

Бұл сионистік режимнің соңғы қырық жылдағы саясаты болды. Бір жағынан басып-жаншу мен басқыншылықты жалғастырса, екінші жағынан палестиналықтармен және араб үкіметтерімен бейбітшілік пен бітімге келу туралы уәжденеді.

Мұндай екі жақты саясатты әлемдегі сионистік режим ғана ұстана алады, өйткені ол АҚШ пен Еуропа үкіметтерінің толық қолдауына ие және бұл елдерде билікке келген кез келген партия кез келген жағдайда өзін сионистік режимге қолдау көрсетуге міндетті деп санайды. Бірақ Ислам революциясының жеңісінен кейін басып алынған Палестина жерлеріндегі сионистердің жағдайы өзгерді. Таяу Шығыс теңдеулерінде   жаңа фактор пайда болды. Бұл бітім ағымына қарсы қарсылық ағымының  қалыптасуы болды.

1979 жылы Ислам революциясымен бір уақытта және имам Хомейни идеяларының ықпалымен Палестинаның алғашқы қарсыласу қозғалысы құрылды. Бұл қозғалыс шәһид Фатхи Шақаки негізін қалаған Палестинаның Исламдық жиһад қозғалысы болды. Шәһид Фатхи Шақаки «Хомейни, исламдық шешім және балама» атты кітабында имам Хомейни революциясын сионистік режимге қарсы тұрудың жалғыз жолы ретінде таныстырды. Ол Исламдық жиһад қозғалысын имам Хомейни көтерілісінің ықпалымен құрғанын айтады. Исламдық жиһадтың қалыптасуымен исламдық ағымдардың барлық жақтастары осы топқа бет бұрды. Бұл исламдық топтардың құрылу үрдісін жеделдете түсті. Исламдық қарсыласу қозғалыстарының құрылуынан  сегіз жылдан кейін Палестинада «Тас интифазасы» деп аталған алғашқы интифаза  құрылды. Палестинаның исламдық қарсыласу қозғалысының екінші интифазасының басталуымен бір мезгілде Палестинада тұратын «Мұсылман бауырларын» қолдайтын жастардың ХАМАС тобы өзінің бар екенін жариялады. Исламдық жиһад пен ХАМАС-тың болуы 1987 жылы 8 желтоқсанда басталып, алты жылға созылған интифазаға әкелді.

Бұл сионистерді Ясир Арафат басқаратын Палестиналық ұйыммен келіссөздер жүргізуге мәжбүрлеген интифаза болды. Палестинаны басып алғаннан бері әртүрлі қылмыстарды жасаған сионистер қарулы күреске кіріскен әл-Фатх, әл-Саеқа және Қара қыркүйек сынды топтарға қарамастан, оларды басып-жаншумен қатар, қылмыстары мен басқыншылықтарын жалғастыра алды. Бірақ исламдық қарсыласу қозғалыстарының ықпалында болған «Тас интифаза» оларды азат ету ұйымымен келіссөздер жүргізуге мәжбүр етті. 

Палестиналық күрескерлер 1960-1980 жылдардағы қарулы күресінің нәтижесіне жетпек болған кезде, сионистер оларды күрестен аулақ ұстау үшін байланыс арнасын құрды және келіссөздер мен бітіммен олардың қолдарын байлады. 1980 жылдардың соңында Палестина интифазасынан қорқып,  өмір сүруіне қауіп төнгенін деп санаған сионистер палестиналықтармен келіссөздер жүргізуге көшті.  

Иорданиядағы әл-Карама шайқасы және палестиналық қарулы қозғалыстардың күшеюі және 1972 жылғы Мюнхен Олимпиадасынан кейін сионистер бұл қылмыстарға қатыстыларға қарсы тұрып, палестиналықтармен байланыс арналарын құруға ұмтылды. Бұл байланыс арналары сионистік режимдегі бейбітшілікті жақтайтын солшыл ағымдардың Еуропада тұратын кейбір палестиналық батыстықтармен байланысы арқылы жасалды. 1982 жылы сионистер Палестинаның азаттық қозғалыстарын тоқтату үшін Бейрутты басып алып, палестиналықтарды қуды.

Сионистер жиырма жылға жуық уақыт Ливанда  болғанымен, сионистердің Ливанның оңтүстігін басып алуы сионистер мен палестиналықтардың келіссөздерінің басталуына жол ашты.

1987 жылы басталған «Тас интифаза» деп танымал болған бірінші Интифаза  сионистерге «егер олар келіссөздер жүргізбесе, олардың өмір сүруіне қауіп төндіретін тағы да қақтығыстарды күту керек» деген қисынды жеткізді.

1988 жылы 15 қарашада Яссер Арафатр Арафат басқаратын Палестинаны азат ету ұйымы Алжирдегі Ұлттық ассамблеяның (Әл-Ватани) отырысында Палестинаның тәуелсіздігін жариялады. Бұл әрекеттің көрінісі революциялық және Палестинаның тәуелсіздігі үшін жасалған талпыныс болғанымен, шын мәнінде отыз жыл бұрын басталған қарулы күрестен шегіну болды. Бұл мәлімдеме бірінші интифазадан (1987 ж. 8 желтоқсан)  бір жыл өтпеген уақытта жасалды. Палестина халқы осы кезеңде көптеген шәһидтерді құрбан етті және сионистер интифазаның қысымымен бетпе-бет келді. Батыстағы одақтас және атышулы Кэмп-Дэвид келісімін жақтаушы Хосни Мүбарак Арафатқа өз халқының қанын саудалап жатқанын айтты.

Мадрид конференциясын АҚШ пен Кеңес Одағының демеушілігімен Испанияда өтті. Конференция мүмкін болса төртінші жылға аяқ басқан   Палестинаның бірінші интифазасының өртін сөндіру үшін шақырылды. Мадрид конференциясы 1991 жылы 30 қазанда басталып, үш күнге созылды. Конференция Таяу Шығыс бейбітшілігі деп аталатын  үдерісті бастауға бағытталған алғашқы халықаралық талпыныстың бірі болды. Конференцияға жалған Израиль режимі, Палестинаны азат ету ұйымы, сондай-ақ Сирия, Ливан, Иордания сияқты араб елдері қатысты. Бұл АҚШ пен Кеңес Одағының бір уақытта қолдауымен өткізілген соңғы конференция болды, сол жылдың желтоқсанында Кеңес Одағы ыдырады. 

Конференцияны 1991 жылғы Парсы шығанағындағы соғыстан кейін АҚШ президенті кіші Буш пен Мемлекеттік хатшы Джеймс Бейкер әзірледі. Кеңес Одағымен ынтымақтаса отырып, олар 1991 жылдың 30 қазанына Израильге, Сирияға, Ливанға, Иорданияға және Палестиналық ұйымға шақыру жіберді. 3 күнге созылған Мадрид келіссөздері нәтижеге жетпеді. Араға екі жыл салып, конференция Вашингтонда өтті, бірақ нәтиже шықпады. Мадрид конференциясы өтіп жатқан  күндері Әбу Мазен бастаған палестиналық топ Норвегияның астанасы Ослода сионистермен жасырын келіссөздер жүргізді.

Ослодағы келіссөздер еуропалық үкіметтердің қатаң бақылауында болды, олар келіссөздер аяқталмастан бұрып,  ол туралы БАҚ-та жариялануына рұқсат етпеді. 1991 жылы басталған келіссөздердің 12 раундында Палестинаны азат ету ұйымы (ПLO) өз талаптарын орындай алмады. Ақырында еуропалықтардың қысымымен ол бір-бірін толықтыратын келісімдерге алғышарт ретінде жартыкеш келісімге келісті. Осло келісімдерінің  нәтижесі Палестинаны азат ету ұйымының жалған «израильдік» режимді мойындауы болды.