Pars Today

Иран Ислам революциясының жетекшісі аятолла Хаменеи 1401 жылы 29 баһманда (2023 ж. 18 ақпанда) Ислам республикасының қайраткерлері және исламдық елдердің елшілерімен соңғы кездесуінде Палестина мәселесін Ислам әлемінің маңызды мәселелердің бірі деп атады, ал Палестинаның қазіргі жағдайын кейбір ислам елдерінің немқұрайлылығы мен үнсіздігінің нәтижесі деп тапты.

Егер Ислам мемлекеттері Палестина мәселесінде бірінші күннен-ақ нық тұрып, қарсылық танытқанда, Батыс Азия аймағындағы, біздің аймақтағы жағдай бүгінде сөзсіз басқаша болар еді. Бүгін біз күштірек, бірлігіміз артақан, жағдайымыз бүгінгіден жақсырақ болатын еді.

Палестина мәселесі Ислам революциясы жеңіске жеткеннен бері әрқашан ИИР-ның стратегиялық мәселелерінің бірі болды. Аятолла Хаменеи өткен жылдар ішінде Палестина мәселесін Ислам үмбетінің басты мәселесі деп атады. Ол биылғы Мабас күнінде (27 раджаб)  ИИР-ның қайраткерлері және исламдық елдердің елшілерімен соңғы кездесуінде Палестина мәселесін тағы да ислам әлемінің маңызды мәселелерінің бірі және соңғы жылдары Палестина халқына жасалған қысымды ислам әлемінің әлсіздігі мен ислам елдері арасында қажетті бірліктің жоқтығынан деп санады.

Ол Палестина елінің мазлұмдалған халқының ұзақ жылдар бойы бүкіл әлемнің көз алдында қысым көріп келе жатқанына тоқталып, Палестинаға қолдау көрсету мәселесіне қатысты исламдық елдердің көрсеткіштерін сынап, Палестинаға тиген соққыны ислам әлеміне жасалған соққы деп: «Өкінішке орай, ислам елдері мұндай басқыншылықтардың алдында үнсіз қалды - бұл өздеріне басқыншылық, Ислам үмбетіне қарсы басқыншылық - және кейбір жағдайларда, әсіресе соңғы уақытта, өкінішке орай, кейбір исламдық үкіметтер дұшпанмен бірге қатынас орнатты. Бұл Ислам елдерінің тым әлсіреуіне, олардың арасында қажетті бірлік қалыптаспауына және дұшпанның оларға үстемдік етуіне себеп болды.  

Аятолла Хаменеи бүгінде әлемнің ұлы державаларының ислам елдеріне қандай да бір жолмен араласуға құқығы бар деп санайтындарын,  олар өз елдерін басқаруда дәрменсіз болғандарына, өз елдерінде өз мәселелерін шеше алмағандықтарына қарамастан, олар келіп, ислам елдерін басып алып,  өз уәздерінше, олардың мәселелерін шешпек екенін мәлімдеді. Аятолла Хаменеи бұл жағдайды Ислам әлемінің әлсіздігі мен Ислам мемлекеттерінің Палестина мәселесіне байланысты немқұрайдылығымен байланыстырды. Сондықтан ол осы отырыста: «Егер Ислам мемлекеттері Палестина мәселесінде алғашқы күннен-ақ нық тұрып, қарсылық көрсеткенде, Батыс Азия аймағындағы, біздің аймақтағы жағдай басқаша болар еді. Бүгін біз күштірек болатын едік, бірлігіміз арта түсетін еді, жағдайымыз бүгінгіден жақсырақ болар еді  Наджафтың ұлы ғұламалары Палестинаның осы мәселесі және Палестинаны басып алу туралы хаттар жазып, мәлімдемелер мен баяндамалар жасады»,- деді.

Палестина мәселесі неге ислам әлемі үшін маңызды? Палестина мәселесі неліктен ислам елдерінің ортақ мәселелері мен толғандыратын мәселелерінің қатарында болуы керек? Бұл сұраққа келесі жолы жауап беруге тырысамыз. Бірақ бұған дейін Палестина жерінің тарихы мен маңыздылығы туралы тоқталамыз.  

Палестина елі монотеистік діндердің бесігі болып табылады және пайғамбарлар мен Алланың ұлық пайғамбарлары бар жер болып табылады. Бұл өлке мыңдаған жылдарға созылған және алғашқы адамзат өркениеттері қалыптасқан жерлердің бірі. Палестина жері Азия континентінің шеткі батысында және Жерорта теңізінің шығысында орналасқан. Бұл жер солтүстіктен Ливан еліне дейін. Ол шығыстан Иордан өзенімен және Сириямен, оңтүстігінен Египеттің бір бөлігі болып табылатын Синай түбегімен шектеледі. Палестина жерін тарих бойы мұсылмандар, христиандар және еврейлер мекендеген. Археологтар Палестинаның кейбір аудандарында ертедегі адамдардың сүйектерін тапты, олар біздің дәуірімізге дейінгі мыңдаған жылдар бұрын болған деп есептейді. Мысалы, Палестинадағы Тиберия көлінен (Галилея теңізі) оңтүстікке қарай 3 шақырымдай жерде орналасқан Обейдияда археологтардың пайымдауынша, геологиялық кезеңдердің бірі болып табылатын плейстоцен дәуіріне жататын адам қалдықтары табылды. Ол миллиондаған жылдар бұрынғыдан 10 000 жыл бұрынғыны уақытқа тиесілі. Палестинадағы кейбір қалалардың әлемдегі ең көне қалалардың қатарына жатқызылуының себебі де осы болса керек. Иерихон, Мажд және Газа сияқты қалалар.

Географиялық жағдайға, кәсіпкерлік пен ауыл шаруашылығының өркендеуіне байланысты бұл өлкеге ​​қоныс аудару біздің дәуірімізге дейінгі бірнеше мың жыл бұрын басталған. Палестина тарихында біздің дәуірімізге дейінгі шамамен 3500 жыл бұрын Араб түбегі мен Хиджаздың қақ ортасынан Палестина сияқты елдерге бірнеше араб тайпаларының қоныс аударғаны айтылады. Олар қанахандық арабтар еді. Осылайша, Палестинаның алғашқы белгілі тұрғындары канаандықтар болды, ал Палестина елі олардың атауына байланысты «Қанахан елі» деген лақап атқа ие болды. Қанахандықтар Нұхтың ұлы Шамның ұлы Қанаханның ұрпақтары еді. Олар Палестинаның берекелі де әсем жерлерінде егіншілік пен мал шаруашылығымен күн көріп, басқа тайпалармен сауда қатынасын орнату арқылы ежелгі өркениеттің алғашқы іргетасын қалады. Араб түбегінен Палестина жеріне қоныс аударған канаандықтар көптеген қалалардың, соның ішінде «Йебус» атты қаланың негізін қалады. Кейінірек бұл қаланы біздің дәуірімізге дейінгі 2500 жылы финикиялықтар гүлдендіріп, кеңейтіп, Урсалем деп аталды - бұл бейбітшілік пен достықты білдіреді. Шын мәнінде, Урсалем - иврит тілінде дәл сол Иерусалим, ол бүгінде «Құдс» немесе «Байт әл-Мұқадас» қаласына қатысты.

Географиялық жағдайы, жердің құнарлылығы және қасиеттілігі тұрғысынан Палестина тарих бойы қақтығыстардың алаңы болды. Біздің дәуірімізге дейінгі 13 ғасырдағы осындай қақтығыстар мен қақтығыстардың бірінде Крит аралы мен Эгей теңізінің жауынгер тайпалары Палестинаға кірді, оның бастапқы аты Пелест болды. Рамсес III қалдырған жазбаларда бұл халықтың аты «Пуласти» аталады, бұл Палестинаның қазіргі атауының түбірі. Біздің дәуірімізге дейінгі 12-13 ғасырда бұл тайпалар бұл аймаққа Эгей теңізінің аралдарынан (Крит аралы болуы мүмкін) және Жерорта теңізінің басқа аймақтарынан келіп, Яффа мен Газа арасындағы жағалауға қоныстанды. Дәстүр бойынша Ашдод, Ашкелон, Газа, Экрон және Джет порттары мен қалалары оның резиденциясының қалалары мен орталықтары болды.

Бір қызығы, бұл аймақта філістірлер (поласттар) гректердің керамикасына еліктеп жасаған керамика табылған. Ыдыс-аяққа салынған ою-өрнектер пелестіктердің жауынгер халық болғанын көрсетеді. Олар қанахандықтардың дініне тартылып, олардың құдайларына (Дайгон, Баал және Иштар) табынған. Плесттердің темір ресурстарын өндіруде және оны пайдалануда да шеберлігі жоғары болды және олар темірден соғыс құралдарын жасауда теңдесі жоқ. Ешуа сол жерді басып алуды көздеген Бани Исраил халқына шабуыл жасаған кезде, олар Таурат кітабында бірнеше рет айтылғандай, өздерін қатты қорғады.