Pars Today

Сионистік режимнің арабтармен қарым-қатынастарын қалыпқа келтіруге ұмтылуының себептерін ішкі, аймақтық және халықаралық деңгейде үш деңгейде қарастыруға болады.

Яғни, арабтар үшін де, сионистік режим үшін де үш деңгейде өзгерістер мен түрлендірулер болды, бұл арабтар мен сионистік режимнің бір-бірімен қарым-қатынастарын қалыпқа келтіру туралы ойлауына себеп болды. Демек, арабтар мен сионистік режим арасында ортақ мүдделер пайда болды және бұл ортақ мүдделер оларды жақындастырды. Араб елдерімен қарым-қатынастарды қалыпқа келтіру жағдайында сионистік режим орта мерзімді және ұзақ мерзімді мақсаттардан басқа, тікелей басымдықпен мәселелерге назар аударады. Басқаша айтқанда, Тель-Авив бұл мақсаттарды қажет деп санап, араб елдерімен қарым-қатынасын қалыпқа келтіруге ұмтылады. Сионистік режимнің бұл әрекетінің бірінші себебі – өзін «заңдастыру» мәселесі болса, заңдастырылғаннан кейін «позицияны бекіту» мәселесі көтеріледі. Осылайша, ДАИШ лаңкестік тобы Сирия мен Иракта жеңіліске ұшырағаннан кейін сионистер енді қауіпсіз жақта емес деген қорытындыға келіп, осыған сүйене отырып, араб елдерімен қарым-қатынасты қалыптастыруға кірісті.

Арабтармен сионистік режимнің қалыпқа келу себептеріне қатысты тағы бір мәселе – «енжарлықтан шығу» мәселесі. Бұл әрекетімен олар өздерін енжар ​​көрсетпеуге тырысады. Бұл пікірді дәлелдеу үшін тарихи мысалға жүгінуіміз керек. 2000 жылы Оңтүстік Ливаннан шыққаннан кейін сионистік режим әскери және беделі жағынан ауыр соққыларға ұшырады. Осыдан кейін сионистік армияның 33 күн, 22, 8 және 51 күндік соғыстағы жеңілістері бұл режимнің әскери ұстанымына қауіп төндірді. Осы себепті олар салыстырмалы түрде жеңіске жету туралы ойлана бастады. Сондықтан Нетаньяху мен оның командасы араб елдерімен қарым-қатынасты қалыпқа келтіру мәселесін күн тәртібіне қоюға бар күш-жігерін салуға тырысты және Бұл мәселенің бір бөлігі Нетаньяху үшін ішкі болды.

Сионистік режимнің билігі қалыпқа келу артықшылықтарын өзінің ішкі мәселелері саласында пайдаланып, ішкі қарсыластарын жеңу үшін ұтымды  карталар көрсетуді өте қажет етті. Негізінде, бұл жағдай ұзақ жылдар бойы Батыс Азия аймағындағы саяси және геосаяси оқшауланудан шығуды қалаған сионистік режим үшін жақсы мүмкіндік деп саналады. Мұхаммад Арабгари: «Сионистік режимнің соңғы жарты ғасырдағы басты мақсаты тек Палестина жерін заңсыз басып алуды жалғастыру және сонымен бірге әлемдік деңгейде беделге ие болу және ымыраға келу жоспарларын ұсыну екені кез келген әділ бақылаушы үшін құпия емес. Бұл режим Палестина халқының құқықтарын елемеу арқылы олардың қозғалысын басып-жаншу үшін уақыт ұтып алмақшы. Бұл арада бұл режимнің қылмыстарын жасыру үшін ең көп қолданылатын нәрсе – Израиль тарапынан ашық пацифизмді көрсету»,- деп есептейді.

Сионистік режим мен арабтар арасындағы қарым-қатынастарды қалыпқа келтіру үдерісінің себептерін су ресурстары сияқты мақсаттардан да табуға болады. Парсы шығанағындағы араб елдері және белгілі бір дәрежеде сионистік режим су ресурстары саласында үлкен проблемалармен бетпе-бет келіп отыр. Бұл мәселелер сионистік режимнің суды тұщыту құрылғылары мен қондырғыларын шығаратын және қамтамасыз ететін әлемдегі ірі компанияларды орналастыруына себеп болды. Бұл мәселе Парсы шығанағындағы араб елдерін осы салада сионистік компанияларға мұқтаж етеді. Сионистік режимнің Оманмен суды тұщыту қондырғыларын салудағы ынтымақтастығы осы мәселеге дәлел. Парсы шығанағындағы араб елдері мен сионистік режим екі жақты ынтымақтастыққа мәжбүрлейтін жаңа әрі күрделі қажеттіліктерге тап болды. Негізінде сионистік режиммен қарым-қатынасты қалыпқа келтіру БАӘ үшін тек саяси мәселе емес. Абу-Даби мұнай экспортына сүйенеді, ал Дубай сауда, банк және туризмге сүйенеді және аймақтағы коммерциялық хабқа айналуға тырысады. БАӘ басшылары үшін сионистік режиммен қарым-қатынас орнатудың экономикалық, коммерциялық және туристік аспектілері оның саяси аспектілерінен кем емес, тіпті салмағы бірдей. Біріккен Араб Әмірліктері мен сионистік режим арасындағы қарым-қатынастар қалыпқа түскен бойда Сауд Арабиясы арқылы алғашқы коммерциялық рейстер жүзеге асырылды. Сионистік режимнен БАӘ-ге баратын жол бұрын 7 сағатқа созылатын болса, Сауд Арабиясының сионистік режимнің коммерциялық және жолаушы ұшақтарын пайдалануға келісімімен бұл уақыт 3 сағатқа дейін қысқартылды. Бұл жағдай сионистік режимнің Дубайға баратын туристері үшін өте тартымды және экономикалық және коммерциялық тұрғыдан осы режим үшін өте маңызды есіктерді ашты. Сионистік режимнің тауарлары мен осы режимнің ауылшаруашылық өнімдерін экспорттау және оның технологиясын экспорттау осылай жүзеге асырылады.

Сионистік режим мен арабтар арасындағы қарым-қатынастардың қалыпқа келуіне әсер ететін басқа ішкі факторлардың қатарында Нетаньяхудың ішкі бәсекелестерін жеңу үшін осы мәселені пайдалануын атап өтуге болады. Негізінде сионистік режимнің премьер-министрі үшін қалыпқа келу туралы хабарландырулар ең қолайлы уақытта келді. Сот айыптауы, ковид-19 жаңа толқыны және бұрын-соңды болмаған жұмыссыздық деңгейі бар экономикалық құлдырау кезінде оған жағдайын күшейтетін керек болды. Сондай-ақ оған Батыс жағалаудың уәде етілген аннексиясынан құтылу үшін де жол керек болды. Нетаньяху бірнеше рет Батыс жағалаудың кейбір бөліктерін сионистік режимге қосуға уәде берді, бірақ ол коронавирус індетінің таралуы кезінде Трамп үкіметінің қолдауынсыз бұған дайын емес еді. Бұл келісімнің жариялануы сионистік режимнің сол кездегі премьер-министрі үшін күрделі жұмбақ шешті. Нетаньяху кейбір Парсы шығанағы елдерімен қарым-қатынастың қалыпқа келуін өз жетістігі ретінде жаза алды, ал оның Батыс жағалаудағы заңсыз қалашықтар құрылысы жалғасуда.

Араб режимдерінің сионистік режиммен қарым-қатынастарын әшкерелей бастауының бір себебі – иранофобия жобасы және оны соңғы жиырма жылда аймақтың араб жетекшілері арасында тарату әрекеті. Сонымен қатар, сионистік режимнің аймақ елдері арасында иранофобия атмосферасын тұтандырудағы маңызды стратегияларының бірі Иранның қорғаныс қабілетін қаупті көрсету болды. Байденнің инаугурациясымен және ядролық келіссөздердің қайта басталуымен Парсы шығанағы арабтары мен сионистік режим есеңгіреп қалды. Сауд Арабиясы, Біріккен Араб Әмірліктері және Бахрейн Иранмен ядролық саладағы келіссөздерді шектеуге үзілді-кесілді қарсы.

Соңғы бірнеше онжылдықта сионистік режим өзінің барлық үгіт-насихат және саяси күшін, әсіресе Батыс елдеріндегі қуатты сионистік лоббилер арқылы Иранның қорғаныс қабілетін және әсіресе Ислам Республикасының зымырандық қорғанысын ілгерілетіп отырғанын және бұл бағдарлама Иранның араб көршілеріне қарсы тұруға бағытталған деп көрсетуге тырысты. Батыс Азия мәселелері бойынша сарапшы Бехнам Вакили: «Бір жағынан араб елдері мен сионистік режимдегі ішкі өзгерістер мен құрылымдық әлсіздіктер, екінші жағынан Иранның гегемон және аймақтық күш ретінде шығуы кейбір араб елдерінің осы қалыпқа келу үдерісіне кіруіне себеп болды»,- дейді.